Öz bilim-düşünjesini artdyrmak bilen, Berdimuhamet köp okaýardy. Çeper eserlerden, aýratyn hem türkmen nusgawy şahyry Magtymguly Pyragynyň döredijiligi onuň ruhy başdan geçirmelerine saz gelýärdi. Şahyryň goşgularynyň köpüsini ýatdan bilýärdi. Olary okuwçylara, obadaşlaryna okap, aýdyp bererdi.
* * *
Häzir bolsa — frontda ol özüne iň ýakyn bolan, ýöne şu pursat özünden gaty uzakda bolan dogan-garyndaşlaryny ýatlady. «Gadryň bilen ülpetiňden aýrylma» diýip, Magtymguly nähili rast aýdypdyr!..
* * *
Berdimuhamet mugallym beýik akyldar Magtymguly Pyragynyň: «Tälim beren ussadyňdan aýrylma» diýen dana sözlerini ýatsa-tursa ýadyndan çykaranok. Şonuň üçin-de okuw prosesinde mugallymyň çekýän zähmetine şeýle uly ähmiýet berýär.
* * *
... Anna aganyň «Akyl-paýhas sandyklary» hazynasy, Magtymguly Pyragynyň dürdäne goşgy setirleri oňa diýseň täsirli, ynandyryjy çykyş etmäge mümkinçilik beripdi. Ol hemmelerde uly täsir galdyrdy.
* * *
...1948-nji ýylyň 5-nji oktýabry Berdimuhamet mugallym üçin adaty iş günüdi. Bu gün ol okuwçylara Magtymgulynyň döredijiliginde Watan, il-gün, mertlik, gahrymançylyk ýaly ynsanyň ahlak esaslarynyň beýan edilişi barada düzme ýazdyrdy.
* * *
Berdimuhamet Magtymguly Pyragynyň: «Älem içre adam galmaz, at gezer» diýen sözlerini hemişe ýatda saklardy.
«Götermese döwlet guşy,
Uçup bolmaz per biläni.»
Türkmen nähili çykgynsyz ýagdaý bolanda-da, «ölüm» sözüni agzamazlyga çalyşýar. Magtymguly atamyz bu pähimi has ýönekeýleşdiripdir: «Goç ýigide toýdur-baýram, her iş gelse il biläni». «Her iş» sözüniň nämeleri aňladýandygyny aňýansyňyz.
* * *
...Obanyň ähli adamlaryny çagyrarys. Adamlara palaw çekerin, çaý çekerin. Eger isleseler, Magtymgulynyň goşgularyndan okap bererin. Goý, adamlar şatlansynlar.
* * *
Mälikgula doganlarynyň syrly ýylgyryşmalary, Magtymgulynyň «Gözel sen» atly goşgusyny içerini ýaňlandyryp okamaklarynyň hikmeti düşnükli boldy.
* * *
...Sen Magtymguludan bir goşgy bilýän bolsaň, Mälikguly
Magtymguludan otuz-kyrk goşgyny ýatdan bilýär.
* * *
...Ýok-la, men şahyr däl. Kakam: «Magtymguludan soň türkmende men şahyr diýip öňe çykmak örän kyn düşer. Onuň üçin Hudaý tarapyn bir halatly bolmaly» diýdi.
* * *
Mälikguly Nikolaýyň raýondan çykyp gidendigine biçak gynandy. Hyýalynda ol Nikolaý bilen köp-köp söhbet edipdi. Oňa Magtymguly Pyragynyň goşgularyndan okap bermekçidi. Ony gaýdyp görmejekdigine biçak gynandy.
* * *
Magtymgulynyň «Ýeldim tutuny», näme, unutdyňmy? Kakama ejizligiňi duýduryp bolmaz. Ejizlemek hem bolmaz.
* * *
Sen gaýrat edip, bulara Magtymguly atamyzyň «Ýeldim tutuny», gaýrat et-de, okap ber. Goý, bular nähili ýaşamalydygyny bilsinler.
Magtymguly PYRAGY
ZOR BOLAR
Ýagşylykda ile özün tanydan —
Alkyş alyp, derejesi zor bolar.
Ýaman bolup, ýagşylygy unudan —
Öz yzzatyn gidir, itden hor bolar.
Melul bolar myradyna ýetmedik,
Müýnli bolar Hak emrini tutmadyk,
Öz ryzkyna hiç kanagat etmedik,
Gözün diker, kişi aşyna zar bolar.
Her kim ýamanlasa deňi-duşuny,
Özi müşgil eder asan işini,
Kim dargatsa akyl bilen huşuny,
Eder işin bilmez, şermisar bolar.
Zehini keç bolar bady ýaňylan,
Biygtyýar bolar goly daňylan,
Göreşde ýykylan, jeňde ýeňilen,
Içi doly namys bilen ar bolar.
Gaýraty kem bolar gahary azyň,
Depgini pes bolar matamda sazyň,
Öýüne barsaňyz bir binyýazyň,
Göwresi gysylar, köňli dar bolar.
Kim belany satyn alsa başyna,
Reşk edip, rakyplar geçer daşyna,
Tokuş etse kim başarmaz işine,
Söwdasyndan gelebilse, är bolar.
Soňun toba etmez ýaňylyp-ýazan,
Ot ýaksaň gaýnamaz bir gury gazan,
Pähm ediň, her ýerde bir päli azan,
Ýowuz musallata sezewar bolar.
Hazana dönüpdir ömrüm ter güli,
Nazaryn pes tutar ilden, bergili,
Biykbal, ýazykly, ýaman görgüli,
Uçraş gelse, bir ýamana ýar bolar.
Öňde, yzda görseň her kes gulamyn,
Ondan aýamagyn Taňry salamyn,
Kim okap unutsa Hakyň Kelamyn,
Kyýamat gün iki gözi kör bolar.
Haly müşgil bolar köýüp-ýananyň,
Imany şikest tapar haram iýeniň,
Kastdan roza, namazyny goýanyň,
Özi kapyr, biliň, jaýy dar bolar.
Magtymguly, sözle her ne bileniň,
Özüňe kemlik bil aýtman öleniň,
Taraşlap, şaglatgyl köňle geleniň,
Senden soňkulara ýadygär bolar.
https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/newspapers/2/articles/32612