Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Ser­dar Berdimuhamedowyň Sa­ud Ara­bys­ta­ny Pa­ty­şa­ly­gy­na sa­pa­ry ta­mam­lan­dy 

 Jid­da — Me­di­ne — Aş­ga­bat, 2-nji iýun (TDH). Şu gün hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Ser­dar Berdimuhamedow Sa­ud Ara­bys­ta­ny Pa­ty­şa­ly­gy­na sa­pa­ry­nyň çäk­le­rin­de Me­di­ne şä­he­ri­ne bar­dy. 

Ozal ha­bar ber­li­şi ýa­ly, düýn döw­let Baş­tu­ta­ny­myz mu­kad­des Mek­ge şä­he­ri­ne — Mu­ham­met py­gam­be­riň Wa­ta­ny­na um­ra ha­jy­na bar­ýan äh­li zy­ýa­rat­çy­la­ryň ber­jaý et­me­li des­sur­la­ry­ny ýe­ri­ne ýe­tir­di. Şu ýer­de ýe­ne-de bir mö­hüm wa­ka­ny bel­läp geç­mek ýer­lik­li bo­lar. Iýun aýy­nyň 1-in­den 2-si­ne ge­çil­ýän gi­je­de, Ar­ka­dag­ly Ser­da­ry­my­zyň zy­ýa­ra­ty wag­tyn­da mu­kad­des Kä­bä­niň — Al­la­ta­ga­la­nyň öýü­niň ke­ra­mat­ly ör­tü­gi ser­pi­lip, mü­bä­rek ga­py­la­ry açyl­dy we onuň için­de na­maz oka­mak üçin örän seý­rek müm­kin­çi­lik dö­re­dil­di. Şeý­le-de hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Ser­dar Berdimuhamedowa mu­kad­des Kä­be­den ke­ra­mat­ly ny­şan ha­sap­lan­ýan te­per­rik gow­şu­ryl­dy. 

Hal­ky­my­zyň ta­ry­hyn­da şeý­le aý­ra­tyn müm­kin­çi­lik il­kin­ji ge­zek 2016-njy ýy­lyň maý aýyn­da ha­jy Ar­ka­da­gy­my­zyň mu­kad­des Kä­bä zy­ýa­ra­ty wag­tyn­da dö­re­dil­di. Hä­zir­ki wa­ka bol­sa Sa­ud Ara­bys­ta­ny Pa­ty­şa­ly­gyn­da türk­men hal­ky­na, Ga­raş­syz, he­mi­şe­lik Bi­ta­rap döw­le­ti­mi­ze, hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­z Ser­dar Berdimuhamedowa, ýur­du­my­zyň Mil­li Ge­ňe­şi­niň Halk Mas­la­ha­ty­nyň Baş­ly­gy Gurbanguly Berdimuhamedowa bil­di­ril­ýän çuň­ňur hor­mat-sar­pa­nyň no­bat­da­ky güwäsi bol­dy. 

Ir­den hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Mek­ge­den Jid­da şä­he­ri­ne gel­di. Pa­ty­şa Ab­du­la­ziz adyn­da­ky Hal­ka­ra ho­wa men­zi­lin­den döw­let Baş­tu­ta­ny­my­zyň uça­ry mu­sul­man­lar üçin äh­mi­ýe­ti bo­ýun­ça ikin­ji şä­he­re — Me­di­nä ug­ra­dy. 

Mu­ham­met py­gam­ber bi­ziň eý­ýa­my­my­zyň 622-nji ýy­lyn­da Mek­ge­den hij­ret eden­den, ýag­ny gö­çen­den soň­ra, Me­di­ne­de ýa­şa­ýar we ys­lam di­ni­ni wa­gyz ed­ýär. Mu­sul­man­la­ryň hij­ri ýyl ha­sa­by hem öz göz­ba­şy­ny şol se­ne­den alyp gaýd­ýar. Bu ýer­de py­gam­be­ri­miz öz sa­ha­ba­la­ry­ny da­şy­na jem­läp, se­kiz ýyl­dan soň­ra, ýe­ňiş bi­len ýe­ne Mek­gä do­la­nyp bar­ýar. Me­di­ne şä­he­ri adam­zat ta­ry­hyn­da il­kin­ji mu­sul­man döw­le­ti­niň paý­tag­ty bo­lup, ys­lam di­ni bu ýer­den tu­tuş dün­ýä ýaý­ra­ýar. 

…...Bir sa­ga­da go­laý wagt­dan uçar Şa­za­da Mu­ham­med bin Ab­du­la­ziz adyn­da­ky Hal­ka­ra ho­wa men­zi­li­ne ge­lip gon­ýar. Bu ýer­de döw­let Baş­tu­ta­ny­myz Ser­dar Berdimuhamedowy Me­di­ne we­la­ýa­ty­nyň hä­ki­mi Feý­sal bin Sal­man Al Sa­ud we beý­le­ki res­mi adam­lar gar­şy­la­ýar­lar. 

Bu ýer­de ge­çi­ri­len söh­bet­deş­li­giň do­wa­myn­da hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz hem-de Me­di­ne we­la­ýa­ty­nyň hä­ki­mi, Pa­ty­şa­nyň bä­şin­ji og­ly Feý­sal bin Sal­man Al Sa­ud deň­hu­kuk­ly­lyk we öza­ra hor­mat goý­mak esa­syn­da al­nyp ba­ryl­ýan döw­le­ta­ra gat­na­şyk­la­ryň hä­zir­ki de­re­je­si­ne ýo­ka­ry ba­ha ber­di­ler. 

Söh­bet­deş­ler Türk­me­nis­ta­nyň we Sa­ud Ara­bys­ta­ny Pa­ty­şa­ly­gy­nyň iki­ta­rap­la­ýyn esas­da bol­şy ýa­ly, köp­ta­rap­la­ýyn gör­nüş­de, şol san­da ab­raý­ly gu­ra­ma­la­ryň ug­ry bo­ýun­ça öza­ra gat­na­şyk­la­ry­nyň ne­ti­je­li hä­si­ýe­ti­ni ka­na­gat­lan­ma bi­len bel­läp, dost­lu­ga, öza­ra bäh­bit­li hyz­mat­daş­ly­ga esas­lan­ýan türk­men-sa­ud gat­na­şyk­la­ry­nyň mun­dan beý­läk-de pug­ta­lan­dy­ryl­jak­dy­gy­na ynam bil­dir­di­ler. 

Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň aw­tou­lag ker­we­ni ho­wa men­zi­lin­den Mu­ham­met py­gam­be­riň met­ji­di­ne ta­rap ugur al­ýar.  

Mu­sul­man Gün­do­ga­ry­nyň bu meş­hur şä­he­ri bo­lan Mek­gä “Al-mu­kar­ram”, “Umm-al-ku­ra” («Mü­bä­rek şä­her», «Şä­her­le­riň ene­si»), Me­di­nä bol­sa “Al-mu­naw­wa­ra”, ýag­ny “Nu­ra­na Me­di­ne” ýa­ly aý­ra­tyn at­la­ryň be­ril­me­gi tö­tän­den däl­dir. Hä­zir­ki wagt­da 1 mil­lion­dan gow­rak ila­ty bo­lan bu iri şä­he­re her ýyl şon­ça­rak zy­ýa­rat­çy gel­ýär. 

Bu top­rak­da Mu­ham­met py­gam­be­riň jaý­la­nan­dy­gy üçin Me­di­ne şä­he­ri Mek­ge bi­len deň de­re­je­de tu­tuş dün­ýä­niň mu­sul­man­la­ry üçin mu­kad­des­dir. Zy­ýa­rat­çy­lar şä­her­de ýer­leş­ýän “Jen­net al-Ba­ky” öw­lü­ýä­si­ne zy­ýa­rat et­me­gi öz­le­ri­ne parz ha­sap­la­ýar­lar. Bu ýer­de py­gam­be­ri­mi­ziň maş­ga­la­sy Aý­şa­nyň we onuň gy­zy Pat­ma­nyň, şeý­le-de bir­nä­çe ha­lyf­la­ryň gu­bur­la­ry bar. 

Mu­ham­met py­gam­be­riň met­ji­di (Al-Mas­jid an-Na­ba­wi) dün­ýä­de ulu­ly­gy bo­ýun­ça ikin­ji met­jit bo­lup, şä­he­riň esa­sy we aja­ýyp kün­je­gi­dir. Onuň gur­lu­şy­gy­na py­gam­be­ri­mi­ziň hut özi gat­na­şyp­dyr. Ara­dan çy­kan­dan soň ol bu ýer­de jaý­lan­ýar. On­dan soň­ky ys­lam hö­küm­dar­la­ry met­ji­di has-da gi­ňeld­ýär­ler. 

 Bi­şen ker­piç­den gur­lan bu top­lum di­ňe bir öl­çeg­le­ri däl, eý­sem, be­ze­gi bi­len hem ta­pa­wut­lan­ýar. Onuň be­zeg iş­le­rin­de mer­me­riň seý­rek gör­nüş­le­ri hem-de gym­mat ba­ha­ly me­tal­lar ula­ny­lyp­dyr. Ol gö­zel­li­gi bi­len gö­ren­le­ri haý­ran gal­dy­ryp, mu­sul­man bi­na­gär­li­gi­niň iň aja­ýyp nus­ga­la­ry­nyň bi­ri hök­mün­de uly şöh­ra­ta eýe­dir. Met­ji­diň hä­zir­ki öl­çeg­le­ri il­kin­ji gur­lan bi­na­syn­dan ýüz es­se tö­we­re­gi ulu­dyr. Hä­zir­ki dö­wür­de Mu­ham­met py­gam­be­riň met­ji­di kö­ne Me­di­ne şä­he­rin­den hem uly meý­da­ny eýe­le­ýär. 

Met­ji­diň esa­sy gi­rel­ge­si­niň ag­zyn­da hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Ser­dar Berdimuhamedowy onuň yma­my hor­mat bi­len gar­şy­la­ýar. Döw­let Baş­tu­ta­ny­my­za met­ji­diň ta­ry­hy ba­ra­da we onuň bi­len bag­ly ro­wa­ýat­la­ry gür­rüň ber­di­ler. 

Met­ji­diň ta­kyk gur­lan wag­ty bel­li däl. Ol ba­ra­da­ky mag­lu­mat­la­ra XII asy­ryň ba­şy­na de­giş­li kö­ne gol­ýaz­ma­lar­da duş gel­mek bol­ýar. Mu­ham­met py­gam­be­riň met­ji­di mu­sul­man jem­gy­ýe­ti­niň dur­mu­şyn­da he­mi­şe aý­ra­tyn or­ny eýe­läp gel­ýär. Bu ýer­de ys­la­ma la­ýyk­lyk­da, di­ni yba­dat­lar ýe­ri­ne ýe­ti­ri­lip­dir. Met­jit il­kin­ji ýyl­la­ryn­da dür­li we­zi­pe­le­ri ýe­ri­ne ýe­ti­rip­dir, on­da mö­hüm jem­gy­ýet­çi­lik çä­re­le­ri ge­çi­ri­lip­dir, bu ýer­de ka­zy­ýet we mek­dep ýer­le­şip­dir. 

Hut şu met­ji­diň çä­gin­de tä­sin kün­jek — be­hiş­diň ýer­dä­ki bö­le­ji­gi ýer­leş­ýär diý­lip ha­sap­lan­ýar. Ro­wa­ýa­ta gö­rä, ol kün­jek ky­ýa­mat­da hem abat ga­lar­myş. 

Met­jide mer­mer dü­şe­lip, onuň üs­tün­den ne­pis ha­ly­lar ýa­zy­lyp­dyr. Daş­ky di­war­la­ry we ga­py­la­ry dür­li reňk­li daş­lar bi­len be­ze­lip­dir. Bu ýe­re ge­len her bir mu­sul­man py­gam­be­ri­mi­ze sa­la­wat aýt­ma­ly. 

Mu­ham­met py­gam­be­riň küm­me­ti top­lu­myň gü­nor­ta-gün­do­gar bö­le­gin­de, met­jit­dä­ki ýe­ke-täk ýa­şyl güm­me­ziň aşa­gyn­da ýer­leş­ýär. Py­gam­be­ri­mi­ziň gu­brun­da XI asyr­da ýa­zy­lan “Nu­ret­din Mah­mut Met­jit” di­ýen ýaz­gy sak­la­nyp ga­lyp­dyr. Ol ata­beg türk­men­le­rin­den bir hö­küm­da­ryň ady­dyr. Py­gam­be­ri­mi­ziň küm­me­ti­niň ýa­nyn­da onuň ýa­kyn egin­deş­le­ri — hez­re­ti Ebu Be­ki­riň we hez­re­ti Oma­ryň gu­bur­la­ry bar. 

Mu­sul­man dün­ýä­sin­de Mek­ge we Me­di­nä­niň ara­syn­da ta­pa­wut go­ýul­ma­ýar, çün­ki bu iki mu­kad­des­lik ys­lam­da deň-de­re­je­de äh­mi­ýet­li­dir. Bu ýe­re ha­ja zy­ýa­ra­ta ge­len­ler beý­le­ki mu­sul­man­lar üçin ru­hy ha­ly­pa ha­sap­lan­ýar. Zy­ýa­rat­çy­la­ryň iki mu­kad­des ýe­re hem şol bir wag­tyň özün­de zy­ýa­rat eden ha­lat­la­ry seý­rek­dir. Döw­let Baş­tu­ta­ny­my­zyň hä­zir­ki um­ra ha­jy­ny Ar­ka­dag­ly Ser­da­ry­my­za we Ga­raş­syz Türk­me­nis­ta­na bil­di­ri­len aý­ra­tyn hor­mat-sar­pa­nyň ny­şa­ny hök­mün­de ka­bul et­mek bo­lar. Hat­da py­gam­be­ri­mi­ziň ha­dy­syn­da-da: “Kä­be­den soň­ra Mu­ham­met py­gam­be­riň met­ji­din­de oka­lan na­maz beý­le­ki oka­lan na­maz­lar­dan müň es­se so­gap­ly­dyr” di­ýil­ýär. Mu­sul­man­lar bu ýer­de edi­len do­ga-di­leg­le­riň hök­man ka­bul bol­jak­dy­gy­na ynan­ýar­lar. 

Hä­zir­ki dö­wür­de bu örän uly met­jit in­že­ner­çi­li­giň aja­ýyp nus­ga­sy­dyr. 89 gi­rel­ge­si bo­lan bi­na­ny aw­to­ma­tik ýag­daý­da açy­lyp-ýa­pyl­ýan, her­si­niň ag­ra­my 80 ton­na bo­lan güm­mez­ler be­ze­ýär. Bu ýer­de be­ýik­li­gi 100 metr­den gow­rak 10 sa­ny mi­na­ra bo­lup, ola­ryň iki­si py­gam­be­ri­mi­ziň ýa­şan wag­tyn­dan bä­ri sak­la­nyp ga­lyp­dyr. Olar gö­zel­li­gi bi­len haý­ran gal­dy­ryp, bi­na­gär­lik nuk­daý­na­za­ryn­dan uly gy­zyk­lan­ma dö­red­ýär. 

Top­lum 27 sa­ny na­maz okal­ýan how­ly­ny özün­de jem­le­ýär. Met­jit­de şol bir wag­tyň özün­de 600 müň adam ýer­le­şip bil­ýär. Ýö­ne haj wag­tyn­da bu ýe­re her ýyl mil­lion­dan gow­rak adam gel­ýär. Met­ji­diň ägirt daş “sa­ýa­wan­la­ry” zy­ýa­rat­çy­la­ry ýa­gyş­dan hem-de Gü­nüň gyz­gyn şöh­le­sin­den go­ra­ýar. 

Mun­dan baş­ga-da, met­jit dün­ýä­dä­ki iň uly suw we elekt­rik üp­jün­çi­lik ul­ga­my, döw­re­bap so­wa­dyş ul­gam­la­ry bi­len üp­jün edi­len­dir. Olar met­jit­den 7 ki­lo­met­re çen­li uzak­lyk­da ýer­leş­di­ri­lip­dir. Ag­şam­la­ry­na Al Mas­jid an-Na­ba­wi­niň yşyk­lan­dy­ry­ly­şy aja­ýyp gör­nüş­le­ri dö­red­ýär. Met­ji­diň dört bur­çun­da ýer­leş­di­ri­len mi­na­ra­lar has ýag­ty yşyk­lan­dy­ryl­ýar. 

Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Ser­dar Berdimuhamedow we­ki­li­ýet ag­za­la­ry bi­len bi­le­lik­de Mu­ham­met py­gam­be­riň met­ji­di­niň hor­ma­ty­na na­maz oka­dy. Py­gam­be­ri­mi­ziň mü­di­mi­lik aram ta­pan ýe­rin­de Be­ýik Bi­ri­bar­dan ata Wa­ta­ny­my­zyň aba­dan­çy­ly­gy, hal­ky­my­zyň pa­ra­hat­çy­ly­gy we ro­waç­ly­gy üçin do­ga-di­leg­ler edil­di. 

Ha­jy Ar­ka­da­gy­my­zyň 2016-njy ýyl­da bu ýer­de bo­lup, na­maz okan­dy­gy­ny hem-de mu­kad­des top­rak­da ýag­şy di­leg­le­riň, umyt-ar­zuw­la­ryň Be­ýik Bi­ri­ba­ryň der­gä­hin­de ka­bul bol­ma­gy­ny di­leg eden­di­gi­ni bel­le­mek ge­rek. Mu­nuň özi türk­men hal­ky­nyň ys­lam dün­ýä­sin­de mu­kad­des sa­ýyl­ýan gym­mat­lyk­la­ra aý­ra­tyn ga­dyr goý­mak dä­bi­niň ta­ry­hyň jüm­mü­şin­den gel­ýän­di­gi­niň we nus­ga­lyk asyl­ly ýö­rel­ge­le­riň hä­zir­ki döw­rüň ru­hu­na ky­bap de­re­je­de ös­dü­ril­ýän­di­gi­niň no­bat­da­ky be­ýa­ny bo­lup­dy. 

Ine, bu gün bol­sa Ar­ka­dag­ly ha­jy Ser­da­ry­myz pe­der ýo­lu­ny do­wam edip, ýur­du­my­zyň hor­mat­ly ýa­şu­lu­la­ry hem-de kümüş saçly ene­le­ri bi­len bi­le­lik­de ke­ra­mat­ly top­ra­ga ge­lip, haj par­zy­ny ber­jaý et­me­gi pe­der-per­zent mek­de­bi­niň asyl­ly ýö­rel­ge­le­ri­niň do­wa­ma­ta ata­ryl­ýan­dy­gy­ny äş­gär ed­ýän pur­sat­la­ra öw­rül­di. 

 Ar­ka­dag­ly ha­jy Ser­da­ry­my­zyň ýa­şu­lu­lar hem-de ak gy­ňaç­ly eneler bilen bilelikde mu­kad­des ýerlerde ybadat etmegi türk­men ilin­de ag­zy­bir­lik ýö­rel­ge­le­ri­niň ro­waç­lyk­la­ra bes­len­ýän­di­gi­niň we ha­jy Ar­ka­da­gy­my­zyň mil­li gym­mat­lyk­la­ry esa­sy ugur edin­ýän baş­lan­gyç­la­ry­nyň döw­re­bap de­re­je­de do­wam et­di­ril­ýän­di­gi­niň aý­dyň ny­şa­ny­dyr. 

Her bir mu­sul­man üçin mu­kad­des bo­lan ýer­le­re zy­ýa­rat­dan soň­ra, hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň aw­tou­lag ker­we­ni Me­di­nä­niň Şa­za­da Mu­ham­med bin Ab­du­la­ziz adyn­da­ky Hal­ka­ra ho­wa men­zi­li­ne ug­ra­ýar. 

Döw­let Baş­tu­ta­ny­myz Sa­ud Ara­bys­ta­ny Pa­ty­şa­ly­gy­nyň we­kil­le­ri­ne mu­kad­des top­rak­da — ys­lam di­ni­niň wa­ta­nyn­da türk­men we­ki­li­ýe­ti­ne bil­di­ri­len myh­man­sö­ýer­lik üçin çuň­ňur min­net­dar­ly­gy­ny be­ýan edip, Wa­ta­ny­my­za ug­ra­dy. 

 Bir­nä­çe sa­gat­dan soň­ra, hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň uça­ry paý­tag­ty­my­zyň Hal­ka­ra ho­wa men­zi­li­ne gon­dy. 

Bu ýer­de döw­let Baş­tu­ta­ny­my­zy res­mi adam­lar gar­şy al­dy­lar hem-de hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Ser­dar Berdimuhamedowy Sa­ud Ara­bys­ta­ny Pa­ty­şa­ly­gy­na sa­pa­ry­nyň üs­tün­lik­li ta­mam­lan­ma­gy we um­ra ha­jy­ny ber­jaý et­me­gi bi­len tüýs ýü­rek­den, mä­hir­li gut­la­dy­lar.