«Bu gün biz ýur­du­myz­da tä­ze se­na­gat dü­zü­mi­ne esas­lan­ýan jem­gy­ýe­ti dö­ret­me­giň ýo­ly bi­len öňe bar­ýa­rys».
Türk­me­nis­ta­nyň Pre­zi­den­ti Gurbanguly BERDIMUHAMEDOWYŇ “Mir” döw­le­ta­ra te­le­ra­dio­kom­pa­ni­ýa­sy­na be­ren in­terw­ýu­syn­dan.

3. Se­na­gat­laş­ma

Se­na­gat­laş­dyr­mak — döw­rüň ta­la­by, on­suz do­ly ba­ha­ly ösüş müm­kin däl. Şu ýyl şan­ly 30 ýyl­ly­gy bel­lenilýän ýurt Ga­raş­syz­ly­gy­myz tu­tuş halk ho­ja­ly­gy­ny se­na­gat­laş­dyr­ma­gy hem-ä ta­lap ed­ýär, hem-de oňa äh­li müm­kin­çi­lik­le­ri dö­re­dip ber­ýär.

Türk­me­nis­ta­nyň çuň­ňur hor­mat­la­nyl­ýan Pre­zi­den­ti ýur­du­my­zyň yk­dy­sa­dy­ýe­ti­ni ös­dür­mek, onuň dün­ýä­niň yk­dy­sa­dy gi­ňiş­li­gi­ne di­ňe bir öz­ge­le­riň ön­dü­ren önüm­le­ri­ni sarp edi­ji däl-de, eý­sem, önüm ön­dü­ri­ji döw­let hök­mün­de go­şu­lyş­ma­gy üçin bi­möç­ber iş­le­ri dur­mu­şa ge­çir­ýär.

Aý­ry-aý­ry ugur­lar­da, my­sal üçin, dok­ma se­na­ga­tyn­da Türk­me­nis­ta­nyň ön­dür­ýän önüm­le­ri brend önüm­ler hök­mün­de yk­rar edil­di. Hi­mi­ýa se­na­ga­ty ba­bat­da-da şeý­le diý­mek bo­lar. My­sal üçin, türk­men kar­ba­mi­di iň bir geç­gin­li ha­ry­da öw­rül­di.

As­lyn­da, hi­mi­ýa se­na­ga­ty, hi­mi­ýa yl­my bi­len bir­lik­de, diý­seň tä­sin hem ju­da gy­zyk­ly. Ol ýok­dan bar et­mä­ge, ýag­ny gö­ze gö­rün­me­ýän när­se­ler­den gö­rüp hem el­läp bol­ýan önüm­le­ri ön­dür­mä­ge ukyp­ly we­lin, bir­ba­da gö­zü­ňe-de ynan­ma­ýar­syň. My­sal üçin, Ma­ry­da hem Te­jen­de te­bi­gy gaz­dan ön­dü­ril­ýän kar­ba­mid dö­kü­nin­den baş­ga, Gy­ýan­ly­da ön­dü­ril­ýän po­li­mer­le­ri, Ahal­da­ky sin­te­ti­k ben­zi­ni hem-de di­zel ýan­gy­jy­ny ýat­la­lyň! Ýe­ri ge­len­de aýt­sak, Ahal we­la­ýa­tyn­da­ky te­bi­gy gaz­dan ben­zin ön­dür­ýän za­wo­dyň dün­ýä­de baş­ga ta­ýy ýok­dur, ol bu ugur­da il­kin­ji za­wod­dyr. Şu­lar ýa­ly za­wo­dy gur­mak we işe gi­riz­mek iň öň­de­ba­ry­jy teh­no­lo­gi­ýa­ny hem-de ägirt uly se­riş­dä­ni ta­lap ed­ýär. Ýö­ne bu za­wod güýç­le­ri we se­riş­de­le­ri harç­la­ny­ňa deg­ýän des­ga­dyr. Ol hä­zir­ki dö­wür­de “ýa­şyl” yk­dy­sa­dy­ýet di­ýen dü­şün­jä­niň äh­li ta­lap­la­ry­na la­ýyk gel­ýär. Za­wo­dyň açy­lyş da­ba­ra­syn­da oňa ber­len hal­ka­ra gü­wä­na­ma­lar türk­meniň bir des­ga gur­jak bo­lan­da düýp­li gur­ýan­dy­gy­ny, äh­li za­da, şol san­da işiň eko­lo­gi­ýa ta­ra­py­na-da uly üns ber­ýän­di­gi­ni, “ýe­di öl­çäp, bir kes­ýän­di­gi­ni” su­but ed­ýär.

Aş­ga­bat şä­he­ri­mi­ziň 140 ýyl­ly­gy­nyň bel­le­nil­me­gi­niň öňü­sy­ra­syn­da hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz te­bi­gy gaz­dan ben­zin ön­dür­ýän za­wo­da ba­ryp gör­di we şon­da bu iri kär­ha­na­nyň her bö­lü­mi­niň eko­lo­gi­ýa­nyň ta­lap­la­ry­na la­ýyk iş­leý­şi­ne aý­ra­tyn üns ber­di. Ýe­ri ge­len­de aýt­sak, Türk­me­nis­tan­da gu­rul­ýan we ozal­dan he­re­ket edip gel­ýän se­na­gat des­ga­la­ry­nyň hem­me­si eko­lo­gi­ýa ta­lap­la­ry­na gy­şar­nyk­syz eýer­ýär­ler. Bu ba­bat­da Türk­me­nis­tan­da gur­lup, işe gi­ri­zil­ýän is­len­dik iri tas­la­ma hal­ka­ra eko­lo­gi­k stan­dart­la­ra doly ga­bat gel­ýär. Hormatly Prezidentimiziň “Döw­let adam üçin­dir!” di­ýen baş ýö­rel­gesi ýur­du­my­zy se­na­gat­laş­dyr­mak işin­de-de esa­sy öl­çeg bo­lup dur­ýar.

Şu we şu­ňa meň­zeş des­ga­la­ry Ga­raş­syz­lyk döw­rü­niň se­na­gat gud­ra­ty hök­mün­de hä­si­ýet­len­di­rip bo­lar. Türk­men­ba­şy­da­ky ne­bi­ti gaý­ta­dan iş­le­ýän za­wod­lar top­lu­my­ny gaz­hi­mi­ýa se­na­ga­ty­nyň lä­he­ňi hök­mün­de kes­git­le­ýär­ler. Dog­ru­dan-da, ol ýer­de ön­dü­ril­ýän ne­bit­gaz önüm­le­ri­niň gör­nüş­le­ri­ni di­ňe sa­nap geç­me­gem ýö­ri­te taý­ýar­ly­gyň — bi­li­miň bol­ma­sa, her ýe­te­ne ba­şart­ma­ýar. Hü­när­men­ler ol ýer­de ön­dü­ril­ýän önüm­le­riň gör­nü­şi­ni ýe­ne-de art­dyr­ma­gyň müm­kin­çi­lik­le­ri­ni göz­le­ýär­ler hem-de bu göz­leg­le­ri­niň ýa­kyn wagt­lar­da oňat ne­ti­je ber­jek­di­gi­ni ynam­ly aýd­ýar­lar. Şu ýer­de bir ýag­da­ýy aý­ra­tyn nyg­ta­ma­ly­dy­rys: türk­men hi­mi­ýa­çy­la­ry­nyň ön­dür­ýän önüm­le­ri yk­dy­sa­dy taý­dan örän peý­da­ly­dyr, ýag­ny önü­miň özü­ne düş­ýän ba­ha­sy baş­ga ýer­le­riň­ki bi­len de­ňeş­di­re­niň­de, ep-es­li ar­zan, hil ta­rap­dan bol­sa beý­le­ki­ler­den bir­jik-de pes gel­me­ýär. Diý­mek, türk­men alym­la­ry hem önüm­çi­lik­çi­le­ri diý­seň ne­ti­je­li iş­le­ýär­ler.

El­bet­de, dur­mu­şyň kö­pu­gur­ly bol­şy ýa­ly, se­na­ga­tyň hem ugur­la­ry dür­li-dür­li. Ady ag­za­lan­lar­dan baş­ga-da, ener­ge­ti­ka se­na­ga­ty, dag-mag­dan se­na­ga­ty, luk­man­çy­lyk we der­man se­riş­de­le­ri se­na­ga­ty, elekt­ron se­na­ga­ty we baş­ga­lar. Bu­la­ryň kä­bi­ri, aý­dy­ly­şy ýa­ly, ösüp, ýet­jek de­re­je­si­ne ýet­di, kä­bir­le­ri bol­sa hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň ta­la­by hem ta­gal­la­sy bi­len in­di ösüş ýo­lu­na düş­di.

Türk­me­nis­ta­nyň çuň­ňur hor­mat­la­nyl­ýan Pre­zi­den­ti­niň ýer­li çig mal­la­ry­my­zyň ha­sa­by­na da­şa­ry ýurt­lar­dan ge­ti­ril­ýän ha­ryt­la­ryň, önüm­le­riň ýe­ri­ni tut­ýan ha­ryt­la­ry, önüm­le­ri öz ýur­du­myz­da ön­dür­mek ba­bat­da aý­dan­la­ry­ny, el­bet­de, hem­me­ler bil­ýän­dir. Bu ba­bat­da ýö­ri­te döw­let mak­sat­na­ma­la­ry hem ka­bul edi­lip, olar üs­tün­lik­li amala aşyrylýar. Mil­li Li­de­ri­mi­ziň ta­gal­la­sy bi­len, in­di im­port ha­ryt­la­ryň muk­da­ry aza­lyp, özü­miz­de ön­dü­ril­ýän dür­li ho­ja­lyk ha­ryt­la­ry­nyň önüm­çi­li­gi ýy­lyň-ýy­ly­na art­ýar. Mu­ňa göz ýe­tir­mek üçin ýylyň başky bäş aýynyň önüm­çi­lik gör­ke­zi­ji­le­ri­ne göz aý­laý­ma­ly.

Ýur­du­my­zy se­na­gat­laş­dyr­mak ba­bat­da gür­rüň goz­ga­lan­da, bi­ziň pi­ki­ri­miz­çe, türk­men-ýa­pon hyz­mat­daş­ly­gy­ny il­ki ag­za­ma­ly­dyr. Ýa­pon ta­ra­py­nyň bi­ziň ýur­du­myz­da ama­la aşyr­ýan se­na­gat­laş­dyr­ma iş­le­ri öw­gä my­na­syp­dyr. Şu ýy­lyň maý aýy­nyň bi­rin­ji ýa­ry­myn­da hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz bi­len Ýa­po­ni­ýa­nyň Prem­ýer-mi­nist­ri Ýo­si­hi­de Su­ga­nyň ara­syn­da te­le­fon ar­ka­ly söh­bet­deş­li­k bol­dy. Söh­bet­deş­lik­de mil­li yk­dy­sa­dy­ýe­ti­mi­ziň ös­dü­ril­me­gi­ne, hä­zir­ki za­man ýo­ka­ry teh­no­lo­gi­ýa­ly önüm­çi­lik­le­riň, da­şar­ky ba­zar­da ýi­ti bäs­deş­li­ge döz ge­lip bil­ýän önüm­le­ri ön­dür­mä­ge ukyp­ly se­na­gat kär­ha­na­la­ry­nyň dö­re­dil­me­gi­ne gö­nük­di­ri­len iri tas­la­ma­lar ba­bat­da bi­le­lik­de iş ge­çir­me­giň mö­hüm­di­gi aý­dyl­dy. Hä­zir­ki dö­wür­de Ýa­po­ni­ýa­nyň “Su­mi­to­mo Сor­po­ra­ti­on” kom­pa­ni­ýa­sy­nyň gat­naş­ma­gyn­da Le­bap we­la­ýa­tyn­da gaz­tur­bi­na­ly elekt­rik be­ke­di­ gu­rul­ýar. Onuň iş­le­ri ta­mam­laý­jy tap­gy­ra aýak bas­dy. Ol şu ýy­lyň aw­gust aýyn­da ula­nyl­ma­ga tab­şy­ry­lar.

Türk­me­nis­tan­da no­ut­buk­la­ryň, smart­fon­la­ryň önüm­çi­li­gi­niň ýo­la go­ýul­ma­gy mil­li yk­dy­sa­dy­ýe­ti­mi­ziň döw­rüň ta­lap­la­ry­na la­ýyk ös­dü­ril­me­gi­ne uly ün­s be­ril­ýän­di­gi­ni gör­kez­ýär. Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti­niň ýy­lyň baş­ky bäş aýy­nyň jem­le­ri­ne ba­gyş­la­nan mej­li­sin­de hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz ýur­du­my­zyň elekt­ron se­na­ga­ty­ny dö­ret­mek me­se­le­si­ne ýe­ne bir ýo­la ün­si çe­kip, bu ugur­da en­tek ýe­ter­lik hü­när­men­le­riň az­lyk ed­ýän­di­gi­ni aý­dyp, de­giş­li ýol­baş­çy­la­ra gör­kez­me ber­di. Türk­me­nis­tan­da söz bi­len işiň bir­li­gin­den çen tu­tup, türk­me­niň elekt­ron se­na­ga­ty­nyň gül­läp ös­jek döw­rü­niň daş­da däl­di­gi ha­kyn­da oý­lan­ýar­syň.

Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň baş­tu­tan­ly­gyn­da ýur­du­myz­da öz­gert­me­ler sy­ýa­sa­ty üs­tün­lik­li dur­mu­şa ge­çi­ril­ýär. Şo­nuň ne­ti­je­sin­de, ýur­dy se­na­gat­laş­dyr­ma­ga al­nan ugur hem äh­li gö­zel­li­gi bi­len kal­by­ňa dol­ýar.

Wagt ge­çer, şu wagt­ky mek­dep okuw­çy­la­ry ula­lyp, her­si bir kä­riň eýe­si bo­lar. Olar dur­muş gu­rup, per­zent gö­rer­ler. Il­kin­ji per­zent­le­ri­ni mek­de­be äki­den­le­rin­de, bar­dy-gel­di, se­na­gat kär­ha­na­sy­nyň de­ňin­den geç­se­ler, ça­ga­la­ry­na gör­ke­zip: “Ine, şu­ny biz mek­dep­de okap ýö­ren wag­ty­myz gur­du­lar. Ine, se­ret, şu hä­zi­rem edil tä­ze ýa­ly saz iş­läp dur. Eger go­wy oka­saň, se­nem gel­jek­de şu­lar ýa­ly döw­re­bap kär­ha­na­lar­da iş­läp bi­ler­siň!” di­ýer­ler di­ýip oý­lan­ýar­syň. Se­bä­bi bi­ziň ýur­du­myz­da is­len­dik des­ga, bi­na ýa yma­rat berk­den-berk gu­rul­ýar, ola­ryň için­dä­ki en­jam­lar bol­sa iň tä­ze­le­ri bi­len çal­şy­ry­lyp dur. On­soň, ola­ryň kö­nel­me müm­kin­çi­li­gi ýok, he­mi­şe saz we göw­ne­jaý iş­le­ýär­ler.

“Ýag­şy ni­ýet — ýa­rym döw­let”.

Se­ýit­gu­ly GEL­DI­ÝEW.

“Türk­me­nis­tan”.

https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/newspapers/2/articles/33324