«Derýaplastik» hojalyk jemgyýeti şanly baýramy mynasyp sowgatlar bilen garşylaýar Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda ýurdumyzda hususy telekeçiligi goldamak, daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan we eksporta niýetlenen önümleriň öndürilişini ösdürmek ugrunda amala aşyrylýan işler oňyn netijelerini berýär. Bu gün milli öndürijilerimiziň öndürýän önümleri diňe bir içerki bazaryň isleglerini kanagatlandyrmak bilen çäklenmän, eýsem, daşary ýurtlarda hem uly islegden peýdalanýar. Munuň şeýledigine Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzasy bolan «Derýaplastik» hojalyk jemgyýetiniň gazanýan üstünlikleriniň mysalynda hem göz ýetirip bolýar.

2008-nji ýylda esaslandyrylan hojalyk jemgyýeti döwlet tarapyndan bölünip berlen ýer böleginden we karz serişdelerinden netijeli peýdalanyp, gysga döwrüň içinde Merkezi Aziýada iň iri senagat toplumlarynyň birini döretmegi başardy. Häzirki wagtda «Derýaplastik» hojalyk jemgyýetiniň önümçilik toplumlarynyň 3-sinde işler ýokary depginde alnyp barylýar. Olaryň birinjisi Aşgabat şäheriniň Bagtyýarlyk etrabynda ýerleşýän polipropilenden we polietilenden öý hojalygy üçin zerur önümleri öndürýän önümçilik kärhanasydyr. Ikinjisi hem ýene şol ýerde 2017-nji ýylda ulanyşa berlip, keramika we sanfaýans önümlerini öndürýän «Derýakeramika» kärhanasydyr. Üçünjisi-de mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllygynyň bellenilýän ýylynda Ahal welaýatynyň Kaka etrabynda ulanyşa berlen «Ýylyderýa» önümçilik kärhanasy bolup, onda turbalaryň we suw gyzdyryjy enjamlaryň dürli görnüşleri taýýarlanylýar.

Senagatda we telekeçilikde baý tejribe toplan «Derýaplastik» hojalyk jemgyýeti dürli görnüşli önümleriň 1200-den gowrak görnüşini öndürýär. Şolaryň hatarynda polietilen, polipropilen önümleriniň dürli görnüşleri, plastikden taýýarlanylýan agyz suw we lagym turbalary, olaryň birikdirijileri, şeýle hem asma potoloklar, penjireler, gapylar, profiller we beýlekiler bar. Bu önümler hormatly Prezidentimiziň ak pata bermegi bilen paýtagtymyzyň demirgazyk böleginde açylyp, ulanyşa berlen işewürlik toplumynyň çägindäki söwda dükanynda alyjylara hödürlenilýär.

Bizem ýakynda «Derýaplastik» hojalyk jemgyýetiniň önümçilik kärhanalarynda bolup, olarda alnyp barylýan işler bilen ýakyndan tanyşdyk. Bu ýerde bizi hojalyk jemgyýetiniň iş dolandyryjysy Hojaguly Muhammetnurow garşylady. Ol:

«Gahryman Arkadagymyzyň döredip berýän şert-mümkinçiliklerinden ruhlanyp, hojalyk jemgyýetimiziň agzybir işgärleri mukaddes Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllyk şanly senesini üstünliklere beslemek hem-de ýurdumyzyň depginli ösüşlerine goşant goşmak ugrunda yhlasly zähmet çekýärler. «Derýaplastik» hojalyk jemgyýetiniň kärhanalarynda ähli işler awtomatlaşdyrylan görnüşde ýola goýlup, olarda Italiýanyň we Hytaý Halk Respublikasynyň döwrebap enjamlary ornaşdyrylandyr. Hojalyk jemgyýetimiziň ýokary hilli önümleri diňe bir içerki bazarda satylman, eýsem, goňşy döwletleriň ondan gowragyna eksport edilýär» diýip, kärhananyň işi bilen tanyşdyrmaga başlady.

«Derýaplastik» hojalyk jemgyýetiniň paýtagtymyzyň Bagtyýarlyk etrabynyň çäginde ýerleşýän ilkinji gurlan önümçilik kärhanasynda işgärleriň netijeli zähmet çekmekleri we dynç almaklary üçin ähli şertler döredilendir. Bu ýerde polipropilenden we polietilenden öý hojalygy üçin zerur önümleri, agyz suw hem-de lagym turbalary, şeýle hem olaryň birikdirijileri ýaly dürli görnüşli önümler öndürilýär. Toplumyň düzümindäki «Derýakeramika» kärhanasynda hem ýokary hilli sanfaýans önümleri öndürilýär. Bu ýerdäki ammarlara önümçilik üçin gerekli çig mallar ýurdumyzyň dürli ýerlerinden — Ahal welaýatynyň Bäherden etrabyndan kwars çägesi, Daşoguz welaýatynyň Gubadag etrabyndan pegmatit daşy, Balkan welaýatyndan kaolin gumy getirilýär. Çig mallar ammarlardan alnyp, terezilerde çekilenden soň, ýörite konweýerler arkaly degirmenlere eltilýär. Olar degirmenlerde 10 sagat garylyp, palçyk alynýar we ýörite howuzlara guýulýar. Howuzlarda bir hepde ýatyrylyp, demini alan palçyk barlaghanada barlanandan soň, guýma bölümine iberilýär. Bu ýerde palçyk galyplara guýlup, oňa şekil berilýär. Soňra onuň üstünde işlenilip, ölçeglere görä zerur ýerleri deşilip, arassalanandan soň, guratmak üçin 95ᴏC gyzgynlykda 12 sagatlap galdyrylýar. Soňra olar arassalaýyş bölüminde tekizleme we tämizleme tapgyryny geçýär. Şondan soň, syrçalama bölüminde syrça sepilip, gaýtadan işlenilýär. Syrça sepilen önümler peç bölüminde, takmynan, 1200ᴏC gyzgynlykda 24 sagadyň dowamynda bişirilýär.

Taýýar önümler hil barlagyndan geçirilenden soň, zerur enjamlar bilen üpjün edilýär we gaplara gaplanyp, söwda nokatlaryna iberilýär. Bu kärhanada bir gezekde 1500 şertli önüm taýýarlamaga mümkinçilik bar.

Hojalyk jemgyýetiniň şu ýyl Ahal welaýatynyň Kaka etrabynda ulanyşa berlen «Ýylyderýa» önümçilik kärhanasy 13 gektar meýdany eýeläp, sebitiň iri önümçilik toplumlarynyň hataryna girýär. Bu ýerde jemi üç seh bolup, olarda 20 — 630 mm aralykdaky ölçegleri bolan turbalar, 30 — 300 litr aralygyndaky göwrümde suw gyzdyryjylar hem-de beýleki önümler öndürilýär. Dünýä ülňülerine laýyk gelýän önümler goňşy ýurtlarda hem uly islegden peýdalanýar. Önümçilikde peýdalanylýan çig malyň esasy bölegi hormatly Prezidentimiziň tagallalary bilen gurlup, ulanylmaga berlen Gyýanly polimer zawodyndan getirilýär.

«Ýylyderýa» önümçilik kärhanasynda plastik önümleriniň 800-e golaý görnüşi, turbalaryň we birikdirijileriň hem köp görnüşleri öndürilýär. Kärhanadaky enjamlar yzygiderli täzelenip, önümçiligiň innowasion usullary peýdalanylýar. Bu ýerde öndürilýän önümleriň arasynda köp gatly «ümsüm» suw turbalary, tygşytly suwaryş üçin niýetlenen turbalar we ýeriň şoruny özüne çekip alýan innowasion turbalar aýratyn bellenilmäge mynasypdyr.

Kärhanada mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly toýunyň bellenilýän ýylynda ýurdumyzda ilkinji gezek öndürilip başlanan suw gyzdyryjy enjamlar (boýlerler) daşary ýurt harytlary bilen mynasyp bäsleşmäge ukyply. Suw gyzdyryjy enjamlaryň içki we daşky demir bölekleri bitewi demir listinden gerekli ölçegde kesilip alnyp, ýörite kompýuterleşdirilen enjamyň kömegi arkaly aýlaw görnüşe getirilýär. Soňra içki gatlagy argon kebşirlemesi bilen kebşirlenilip, gyzgyn hem-de sowuk suwuň girýän we çykýan ýerleri taýýarlanylýar. Şondan soň, enjama aýaklar birikdirilip, ýokary basyşyň kömegi bilen onda kemçilikleriň bardygy ýa-da ýokdugy ýüze çykarylýar. Synagdan geçen içki gatlagyň ömrüniň uzak bolmagy üçin, ol iç ýüzünden ýörite syrça bilen syrçalanyp, 250ᴏC gyzgynlykda bişirilýär. Şondan soň bolsa, içki bölek bilen daşky bölek birikdirilip, elektrik we sazlaýjy bölekleri dakylýar. Doly taýýar bolan önüm ammarlara we söwda nokatlaryna iberilýär.

Önümçilik kärhanalary bilen tanyşlykdan soň, söhbetimiz halkara hyzmatdaşlygy barada dowam edende, hojalyk jemgyýetiniň iş dolandyryjysy Hojaguly Muhammetnurow şeýle gürrüň berdi: «Derýaplastik» hojalyk jemgyýeti ýurdumyzda we daşary ýurtlarda geçirilýän halkara sergilerdir ýarmarkalara işjeň gatnaşyp, dünýä bazarynda bäsdeşlige ukyplydygyny yzygiderli subut edip gelýär. Şu ýylyň 6-njy awgustynda hormatly Prezidentimiziň başlangyçlary esasynda «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda geçirilen Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşygynyň çäklerinde ýaýbaňlandyrylan Merkezi Aziýa ýurtlarynyň milli önümleriniň halkara sergisi hem bu hakykaty ýene bir ýola tassyklady. Sergide hojalyk jemgyýeti öz alyp barýan işlerini, döwrebap önümçiliklerini we ýokary hilli önümlerini goňşy ýurtlaryň işewür düzümlerine tanyşdyryp, birnäçe özara bähbitli ylalaşyklary gazanmagy başardy».

Bu günki gün türkmen telekeçileri importyň ornuny tutýan we eksporta niýetlenen harytlaryň önümçiligini ýola goýmak, hereket edýän önümçilik düzümlerini kämilleşdirmek hem-de senagat üçin zerur çig mallaryň üpjünçiligini ýokarlandyrmak ugrunda döwlet bilen hyzmatdaşlygy ýola goýýarlar. «Derýaplastik» hojalyk jemgyýeti hem Balkan kän müdirliginiň kaolin önümhanasynyň durkuny täzelemek hem-de bilelikdäki «Türkmen kaolin» açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetini döretmek boýunça taslama işjeň gatnaşýar. Bu kärhananyň durkunyň täzelenmegi onuň kuwwatyny artdyrmaga, täze iş orunlaryny döretmäge, daşary ýurtlardan getirilýän çig mal üçin harçlanylýan serişdeleri tygşytlamaga mümkinçilik berer. Şeýle möhüm işlere hususy işewürleriň gatnaşmagy hormatly Prezidentimiziň döredip berýän giň mümkinçiliklerinden täze üstünlikleri nazarlaýan türkmen telekeçileriniň ýurdumyzyň ykdysady kuwwatynyň artmagyna mynasyp goşant goşýandygynyň subutnamasydyr.

«Derýaplastik» hojalyk jemgyýetiniň agzybir işgärleri häzirki bagtyýar zamanada döredijilikli işlemäge we halal zähmetiň hözirini görüp ýaşamaga döredip berýän mümkinçilikleri üçin hormatly Prezidentimiziň adyny alkyşa besleýärler. Hususy telekeçiler mundan beýläk hem halal we tutanýerli zähmet çekip, Watanymyzyň ähli ugurlarda gazanýan üstünliklerine goşant goşjakdyklaryna tüýs ýürekden ynandyrýarlar.

Ahmet GELDIÝEW,

«Watan».

Hormatly Prezidentimiziň: «Asylly däbimize eýerip, «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda, mukaddes Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllyk toýunyň öň ýanynda güneşli Diýarymyzyň obadyr şäherlerinde bilimler baýramçylygyna gabatlap, täze orta mekdepleri dabaraly açýarys, joşgunly aýdym-sazly çäreleri geçirýäris» diýip belleýşi ýaly, täzelenişiň we ösüşleriň baýramynda açylyş dabaralary biri-birine utgaşdy.

Bilimler we talyp ýaşlar güni mynasybetli, Ahal welaýatynyň Ak bugdaý etrabynda 960 orunlyk, Änew şäherinde 720 orunlyk, Gökdepe etrabynyň Babarap obasynda 960 orunlyk, Tejen etrabynyň Babadaýhan geňeşliginde 640 orunlyk, Babadaýhan etrabynda 960 orunlyk, Lebap welaýatynyň Saýat etrabynyň Çowdur geňeşliginiň Saýatly obasynda, şeýle-de Lebaby geňeşliginiň Guşçy obasynda 600 orunlyk umumybilim berýän mekdepleriň açylyş dabaralary uly ruhubelentlige beslendi. Olaryň gurluşygyny Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň «Ussat inžener», «Myradym», «Ussa Tirkeş», «Döwletli dostlar» hususy kärhanalary alyp bardylar. Täze mekdepler häzirki zaman kompýuterler, okuw-tehniki enjamlar, interaktiw-multimediýa tehnologiýalary bilen üpjün edildi. Olar sanly bilim ulgamyny ösdürmek boýunça alnyp barylýan özgertmelerden ugur alnyp, döwrebap enjamlaşdyryldy. Mundan başga-da, gurluşyk işlerinde ýerli gurluşyk serişdeleriniň, içki bezeglerde hem milli önümlerimiziň ulanylandygy aýratyn bellenmäge mynasyp.

Döwletimiziň ýakyndan goldaw bermegi netijesinde, türkmen işewürleri durmuş-medeni maksatly desgalary, senagat kärhanalaryny, döwrebap söwda toplumlaryny gurýarlar. Hormatly Prezidentimiziň: «Türkmen telekeçileri şäherleri gurmaga ukyplydyr» diýen ganatly sözlerinden ruhlanýan telekeçiler Ahal welaýatynyň täze dolandyryş merkeziniň, Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtoulag ýolunyň we beýleki iri desgalardyr binalaryň gurluşyklarynda hem yhlasly işleýärler.

Şanly ýylda täze açylyp, ulanmaga berilýän binalardyr desgalar ylmy-tehniki ösüşiň gazananlaryna, täze tehnologiýalara, öňdebaryjy bilimlere we innowasiýalara daýanyp, Garaşsyz Watanymyzyň okgunly ösdürilýändiginiň nyşanyna öwrülýär. Ýakyn wagtlarda mukaddes Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllygy mynasybetli, hususyýetçileriň guran hassahanalarynydyr saglyk öýlerini hem açyp ulanmaga bermek göz öňünde tutulýar. Durmuş maksatly desgalardyr binalaryň gurluşyklarynyň ýurdumyzyň çar künjeginde ýaýbaňlandyrylmagy halkymyzyň bagtyýarlykda ýaşamagynyň döwlet syýasatynyň baş maksadydygyny görkezýär.

«Döwlet adam üçindir!» diýen baş ýörelgeden ugur alyp, eziz Diýarymyzy ösüşleriň ak ýoly bilen öňe alyp barýan hormatly Prezidentimiziň jany sag, ömri uzak, tutumly işleri hemişe rowaç bolsun!

Döwlet MÄMMETESENOW,

«Dor bedew» hojalyk jemgyýetiniň ýolbaşçysy, Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Mejlisiniň deputaty.

Garaşsyzlyk ýyllarynda ykdysadyýetiň depginli ösüşiniň möhüm şerti bolan telekeçilik başlangyçlarynyň goldanylmagy we işewürligiň höweslendirilmegi hususy pudagyň rowaçlanmagyna badalga berdi. Ykdysadyýeti diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmekde telekeçilik ulgamyna, hususan-da, isleg bildirilýän daşary ýurt harytlarynyň ornuny tutýan we eksporta niýetlenen önümleriň öndürilmegine aýratyn ähmiýet berildi.

Geçen gysga döwürde döwletimizde kiçi we orta telekeçilige goldaw bermegiň täze hukuk esaslary döredildi. «Kiçi we orta telekeçiligi goldamak hakynda» Türkmenistanyň Kanuny kabul edildi. Kanuna laýyklykda, giň gerimli işler durmuşa geçirilýär. Şu ýylyň iýun aýynda hormatly Prezidentimiz «Döwlet tarapyndan telekeçiligi maliýe taýdan goldamak hakynda» Karara gol çekdi. Iýul aýynda milli ykdysadyýetiň dürli ugurlarynda telekeçilik işjeňligini artdyrmak, kiçi we orta kärhanalaryň öndürýän harytlarynyň görnüşini hem-de möçberini köpeltmek, olaryň daşary ýurt bazarlarynda bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmak we goşmaça iş orunlaryny döretmek maksady bilen, Türkmenistanda kiçi we orta telekeçiligi goldamak boýunça döwlet toparynyň düzümi tassyklanyldy.

2018-nji ýylda «Türkmenistanyň kiçi we orta telekeçiligi goldamagyň 2018 — 2024-nji ýyllar üçin Döwlet maksatnamasy» kabul edilip, häzirki wagtda üstünlikli durmuşa geçirilýär. Ykdysadyýeti bazar gatnaşyklary ýörelgesinde gurulýan ýurdumyzda halk hojalyk toplumynyň bu bölegini netijeli we sazlaşykly ösdürmek üçin amatly ykdysady, maliýe we durmuş şertleri döredildi. Ol salgyt ulgamyny kämilleşdirmekde, eksport-import amallaryny geçirmegi ýönekeýleşdirmekde, ýeňillikli karzlaşdyrmakda öz beýanyny tapýar.

Türkmenistan Garaşsyzlygyny gazanandan soňra ykdysadyýetiň döwlete degişli bolmadyk ulgamlaryny ösdürmek ýoly bilen milli ykdysadyýetiň berk esasyny döretmegi; kiçi we orta telekeçiligiň önümçilik, innowasiýa we maýa goýum işjeňligini ýokarlandyrmagy; döwlete degişli bolmadyk bölegiň jemi içerki önümdäki we daşarky söwda dolanyşygyndaky paýyny artdyrmagy; bilelikdäki we daşary ýurt kärhanalarynyň giň gerimli ösüşini üpjün etmegi kiçi we orta telekeçiligi, hususy bölegiň ösüşini goldamak boýunça syýasatyň esasy maksatlary hökmünde kesgitledi.

Hususy ulgamda senagat toplumynda daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleri öndürýän kärhanalaryň döredilmegine aýratyn üns berilýär. Senagatçylar we telekeçiler partiýasynyň agzalarynyň işjeň gatnaşmagynda ýurdumyzda elektron senagat ösdürilýär. Innowasion tehnologiýalara esaslanan ugurdaş edaralar döredilýär. Bularyň hemmesi degişli ugurda importyň möçberini azaltmaga hem-de ilaty isleg bildirilýän harytlar bilen elýeterli bahalardan üpjün etmäge mümkinçilik döredýär. Şunda ekologiýa taýdan arassa, ýokary netijeli önümçilikleriň döredilmegine, ähli pudaklarda sanly ulgamlaryň we täze tehnologiýalaryň ornaşdyrylmagyna uly üns berilýär. Halkyň sarp edýän harytlarynyň öndürilýän möçberini, ýeňil we azyk senagatynyň önümçilik kuwwatyny artdyrmak bilen bir hatarda, hyzmatlar we söwda ulgamyny ösdürmäge uly möçberde maýa serişdeleri gönükdirilýär.

Türkmen telekeçileri ykdysadyýetiň täze pudaklarynda, şol sanda ýurdumyzyň mineral-çig mal baýlyklaryny işläp taýýarlamakda hem geljegi uly taslamalary durmuşa geçirýärler. «Döwlet-hususy hyzmatdaşlygy hakynda» Türkmenistanyň Kanunyna laýyklykda, bu ugurda döwlet kärhanalary bilen kiçi we orta telekeçiligiň wekilleriniň hyzmatdaşlygy ösdürilýär.

Döwlet Baştutanymyzyň goldaw bermeginde hususy işewürligiň wekilleri obasenagat toplumynyň bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmaga, ilatyň ekologiýa taýdan arassa we ýokumly azyk önümlerine bolan isleglerini kanagatlandyrmaga mümkinçilik berýän tehnologiýalary özleşdirýärler. Ýylyň-ýylyna obasenagat toplumynyň desgalarynyň birnäçesi, şol sanda iri ýyladyşhana hojalyklary ulanylmaga berilýär. Guşçulyk, maldarçylyk, balykçylyk boýunça önümçilik toplumlarynyň, gök we bakja, miwe önümlerini gaýtadan işleýän kärhanalaryň gurluşygy dowam edýär.

Hormatly Prezidentimiz internet arkaly harytlaryň satylyşyny artdyrmagyň, ýurdumyzyň içinde elektron söwda üçin öz meýdançamyzy döretmegiň, Diýarymyzda öndürilýän harytlaryň halkara derejede mahabatyny güýçlendirmegiň zerurdygyny belleýär. Şundan ugur alnyp, Türkmenistanyň Garaşsyzlygynyň şanly 30 ýyllygy mynasybetli Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzalarynyň wirtual sergisi guraldy. Onda hususyýetçileriň onlarçasy öz öndürýän önümleri we ýerine ýetirýän hyzmatlary bilen tanyşdyrýar.

Türkmen telekeçileri halkara çärelere, sergilere işjeň gatnaşýar. Ýurdumyzyň senagatçylarynyň we telekeçileriniň her ýylda guralýan sergisi hem-de maslahaty bagtyýarlyk döwrümizde hususy pudakda gazanylanlary giňişleýin açyp görkezýär. «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda şeýle forumlaryň geçirilmegi aýratyn many-mazmuna eýe bolup, ýurdumyzyň Garaşsyzlygynyň 30 ýyllygy bilen utgaşýar. Şanly ýylda türkmen telekeçileriniň ynamly gadamlarynyň nyşany bolan üstünliklere ser salmak has-da buýsandyryjydyr.

Şu ýylyň şanly wakasy bolan Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşygy we onuň bilen ugurdaş geçirilen çäreler sebit döwletleriniň hususyýetçileri üçin hem örän netijeli boldy. Olarda telekeçilik işjeňligini goldamak, işewür gatnaşyklary höweslendirmek bilen bagly birnäçe başlangyçlar öňe sürüldi. Munuň şeýledigine konsultatiw duşuşykda milli Liderimiziň Merkezi Aziýada ykdysady we telekeçilik işjeňligine ýardam bermek boýunça Işewürler geňeşini döretmek, onuň işine sebitde iş tejribesi hem-de ýola goýlan hyzmatdaşlyk gatnaşyklary bolan daşary ýurtly hyzmatdaşlary çekmek başlangyjy, Merkezi Aziýa ýurtlarynyň telekeçileriniň hem-de sebitleriniň arasynda göni işewür gatnaşyklary höweslendirmegiň, maýa goýum we ykdysady forumlary yzygiderli geçirmegiň zerurdygy hakynda aýdylanlar hem şaýatlyk edýär.

Konsultatiw duşuşygyň jemleri boýunça Bilelikdäki Beýannamada nygtalyşy ýaly, taraplar söwda-ykdysady, energetika, ulag-logistika hem-de innowasion ugurlarda özara hyzmatdaşlyga belli bir maksada gönükdirilen we yzygiderli häsiýet bermek maksady bilen, Merkezi Aziýa ýurtlarynyň Senagatçylarynyň we telekeçileriniň bäştaraplaýyn geňeşini döretmegiň zerurdygyny aýtdylar. Olar özara haryt dolanyşygyny giňeltmegiň möhümdigini we sebitde söwda amallaryny ýönekeýleşdirmek boýunça wezipeleri netijeli çözmek üçin özara bähbitli umumy çemeleşmeleri mundan beýläk-de işläp taýýarlamagyň zerurdygyny bellediler. Şeýle-de taraplar özara söwdany artdyrmak, bilelikdäki ykdysady taslamalary durmuşa geçirmek, şol sanda serhetýaka çäklerde söwda-önümçilik, şeýle hem lomaý-paýlaýyş merkezleriniň ulgamyny ösdürmek maksady bilen, Merkezi Aziýa döwletleriniň işewür toparlarynyň hem-de sebitleriniň arasynda hyzmatdaşlygy giňeltmek boýunça işleri güýçlendirmegiň möhümdigini nygtadylar.

Merkezi Aziýa ýurtlarynyň ykdysady forumynyň barşynda ara alnyp maslahatlaşylan meseleler işewürlik gatnaşyklaryna badalga berip, hyzmatdaşlygyň täze mümkinçiliklerini açmaga ýardam etdi. Onuň Jemleýji resminamasynda foruma gatnaşyjylar Merkezi Aziýa ýurtlarynyň özara bähbitli hyzmatdaşlygyny utgaşdyrmaga we berkitmäge gönükdirilen birnäçe teklipleri öňe sürdüler.

Döwlet Baştutanymyzyň sebitlere iş saparlary, Kerki Halkara howa menziliniň açylmagy, Jebel şäherçesinde Halkara howa menziliniň düýbüniň tutulmagy, Türkmenabat, Balkanabat, Daşoguz şäherlerinde «Türkmeniň ak öýi» binalarynyň ulanmaga berilmegi we olardaky dabaralar, Awazadaky halkara çäreler, «Galkynyş» gaz känindäki nobatdaky guýularyň gurluşygyna badalga berilmegi, Kaka dokma toplumynyň açylyş dabarasy — bularyň ählisi biri-birine ulaşyp, halkymyzy toýly günleriň gujagynda Garaşsyzlyk bagtyna çoýýar. Milli Liderimiziň belleýşi ýaly, täze desgalar halkymyz üçin ajaýyp baýramçylyk sowgatlaryna öwrülýär. Şu ýylyň dowamynda ýene-de köp sanly binalaryň gurluşygyny tamamlamak göz öňünde tutulýar. Gurulýan binalaryň biri-birinden owadanlygy ýaş binagärlerimiziň we dizaýnerlerimiziň ussatlyga ýetişendigine şaýatlyk edýär. Häzirki döwürde şanly sene mynasybetli ulanmaga berilmegi meýilleşdirilýän binalaryň gurluşygynda işler ýokary guramaçylyk derejesinde alnyp barylýar.

Garaşsyz ösüş ýolunda ýurdumyzda hususy pudagy ösdürmek boýunça taýsyz tagallalary edýän hormatly Prezidentimiziň janynyň sag, ömrüniň uzak, beýik tutumlarynyň elmydama rowaç bolmagyny arzuw edýäris.

Saparmyrat OWGANOW,

Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler partiýasynyň Merkezi geňeşiniň başlygy, Milli Geňeşiň Mejlisiniň deputaty.

Bazar ykdysady şertlerinde öz işlerini döwrüň talaplaryna laýyk ýola goýýan we Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzasy bolan Mary şäherindäki «Gerçek» haryt nyşanly aýakgap önümlerini öndürýän önümçilik kärhanasynyň önümleri hil taýdan özboluşlylygy bilen tapawutlanýar. Bu hususy kärhananyň agzybir işçileri kämil tehnologiýaly enjamlar arkaly dürli ölçegde öndürýän aýakgap önümlerini alyjylara yzygiderli hödürleýärler. Hususy kärhanada önümçilik bölümleriniň sekizisi bolup, olarda, esasan, ýaş hünärmenler zähmet çekýärler. Bu bölümler tutuşlygyna daşary ýurtlaryň aýakgap öndürýän kämil tehnologiýaly enjamlary bilen üpjün edilip, olar arkaly ýokary hilli aýakgabyň alty ýüzden gowrak görnüşi öndürilýär. Hususyýetçileriň tagallasy bilen bu kärhanada aýakgabyň üstki bölegini dokamak, onuň petegini taýynlamak we boýamak, nagyşlamak, gaş bezegleri bilen timarlamak, aýakgaplaryň aşaky böleklerini guýmak ýaly işler utgaşykly alnyp barylýar. Kärhanada lazer şöhleli enjamyň kömegi bilen aýakgap önümlerini bezemek we nagyşlamak işleri hem sazlaşykly ýola goýulýar. Döwrebap öwüşginli aýakgaplary öndürmekde emeli deri, dürli reňkli ýüpler, polýuretan, poliwinilhlorid serişdeleri çig mal hökmünde ulanylýar. Şeýle hem öz ýurdumyzyň çägindäki dokma toplumlarynda öndürilýän jinsi matasy we nah ýüplükler hem öndürilýän aýakgaplaryň esasy çig maly bolup durýar. Kärhananyň işçileri «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynyň her bir iş gününi zähmet üstünliklerine besleýärler. Önjeýli işleýän bölümleriň biri-de tikinçilik bölümidir. Eli çeper gelin-gyzlaryň ençemesiniň zähmeti netijesinde bu ýerde mekdebe çenli çagalar, mekdep okuwçylary we ýetginjekler, gelin-gyzlar, erkek adamlar üçin niýetlenen aýakgaplaryň bezeg işleri ýerine ýetirilýär. Şeýle hem bu kärhanada ähli pasyllara niýetlenen aýakgaplar taýýarlanylýar. Irginsiz gözlegler netijesinde göze gelüwli, döwrebap sport aýakgaplaryny, şeýle-de saglygy goraýyş ulgamynyň işgärleri üçin ýörite aýakgaplary öndürmek işlerem göwnejaý ýola goýlupdyr. Häzirki wagtda «Gerçek» haryt nyşanly aýakgap önümlerini öndürýän bu hususy kärhanada her aýda dürli ölçegli aýakgaplaryň 900 müň jübüti öndürilýär. Bu aýakgaplar içerki bazarda uly isleg bildirilýän harytlardyr. Kärhananyň işçileri öndürýän ýokary hilli aýakgaplarynyň belli bir bölegini daşary ýurtlaryň birnäçesine eksport edýärler.

Welmuhammet GALANDAROW.

(Öz habarçymyz).

Ahal welaýatynyň çäginde hususy pudagyň wekilleriniň alyp barýan işleri barha artýar. Bu gün maşgala suprasyna bereket goşýan, datly önümleriň dürli görnüşini öndürýän, Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzasy Meret Meredowa degişli kärhananyň «Datmeni» haryt nyşanly önümleri il arasynda uly islege we meşhurlyga eýedir.

Mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllygynyň toý ruhunyň belende göterilýän günlerinde gürrüňi edilýän kärhananyň iş depgini barha ýokarlanýar. Ak bugdaý etrabynyň çägindäki telekeçileriň Senagat zolagynda ýerleşýän önümçilik kärhanasynda alnyp barylýan işler bilen ýakyndan tanşanymyzda, bu hakykata anyk göz ýetirdik. Kärhananyň hünärmeni Maral Kakajanowa bizi işleriň ýola goýluşy we önümçilik depgini barada ýerinde tanyşdyrdy. Onuň gürrüň bermegine görä, iki gektar meýdanda gurlup, 2017-nji ýylda işe girizilen önümçilik kärhanasynda ilkibaşda nahar duzunyň önümçiligi ýola goýulýar. Ýurdumyzda duzuň iri tebigy ýatagy bolan Balkan welaýatyndaky Guwly kölüň tebigy käninden getirilen duz kärhanada ýokary talaplara laýyklykda gaýtadan işlenilýär: kämil tehnologiýalar arkaly ýuwulýar, arassalanýar we guradylýar. Göze gelüwli owadan gaplara gaplanan, ýodlaşdyrylan iýmit duzy, şeýle-de ýodlaşdyrylmadyk senagat duzy gysga wagtda islegli önüme öwrülýär. Soňabaka kärhananyň önümçiliginiň gerimi has-da giňeýär. Ýöriteleşdirilen sehlerde konditer önümleriniň önümçiligi ýaýbaňlandyrylýar. Häzirki wagtda ol ýerde kokosly we künjüli kökeler, marmelad, krem şanti, şeker tozy, kakao ýaly datly önümleriň dürli görnüşleri öndürilýär.

Kärhana bilen tanyşlygyň barşynda miwe şerbetleriniň we mürepbe önümleriniň öndürilýän bölüminde hem bolup gördük. Bu bölümde ýaşlaryň birnäçesi zähmet çekýär. Olar ugurdaş önümçiliklere niýetlenen döwrebap enjamlary ezberlik bilen dolandyrmagy başarýarlar. Hünärmeniň aýtmagyna görä, bölümdäki enjamlar dürli miweleridir bakja önümlerini gaýtadan işlemäge we datly önümleri taýýarlamaga mümkinçilik berýär. Häzirki günlerde böwürslen, garaly, injir, gawun, ülje, ýertudana mürepbeleriniň önümçiligi giň gerime eýe bolýar. Bu önümler 0,5 litrlik çüýşe gaplara gaplanýar. Mundan başga-da, gürrüňi edilýän bölümde miwe şerbetleriniň 20-ä golaý görnüşi taýýarlanýar.

Kärhanada däneli önümleri gaplaýan bölüm hem hereket edýär. Bölümde mäş, noýba, günebakar çigidi, mekgejöwen däneleri, tüwi, mele tüwi, merjimek ýaly önümler ýokary talaplara laýyklykda arassalanýar hem-de gaplara gaplanýar. Bölümde zähmet çekýänleriň ählisi diýen ýaly ýaşlar. Olar däneli önümleri gaplaýan enjamlary dolandyrmagyň abyny-tabyny birkemsiz ele alypdyr.

Duz önümçiligi boýunça bölümde alnyp barylýan işler has-da guwandyryjy. Bu ýerde iýmit üçin niýetlenen ýodlaşdyrylan ýokary hilli duzlar iri, ownuk hem-de has ownuk görnüşde taýýarlanyp, awtomatik usulda 0,5, 1,5 kilogramlyk ýörite polietilen gaplara, şeýle-de 1 kilogram 200 gramlyk plastik bedrejiklere gaplanýar. Bu sehde öndürilýän natriý-hlorly senagat duzy iri göwrümli haltalara gaplanyp, sarp edijilere ugradylýar. Duz önümçiligi boýunça sehdäki kämil enjamlar günde, ortaça, 20 tonna duzy gaýtadan işlemäge we gaplamaga mümkinçilik berýär.

Kärhananyň datly önümleri söwda nokatlarynyň üsti bilen elýeterli bahadan ilata ýetirilýär. «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» şygary astynda geçýän şanly ýylda kärhanada işiň gerimini has-da giňeltmek göz öňüne tutulýar. Häzirki günlerde kärhananyň degişli bölümine täze getirilen enjamlary oturtmak işleri alnyp barylýar. Şu ýylyň ahyryna çenli bölümiň işe girizilmegi bilen, ol ýerde nogul önümleriniň onlarça görnüşiniň önümçiligi ýola goýlar. Munuň özi içerki bazary daşary ýurtlardan getirilýän, bäsdeşlige ukyply önümler bilen üpjün etmek boýunça öňde duran wezipeleri üstünlikli durmuşa geçirmegiň ýolunda kärhananyň saldamly goşandy bolar.

Aýdo ŞEKEROW.

«Türkmenistan». Surata düşüren awtor.

Ýadyma düşýär, okuwçy wagtymyz tomusky dynç alyş möwsüminde oba — enemlere gezelenje giderdik. Mellekdäki ülje, garaly, saraly, şetdaly, alma baglarynda miweler düzüm-düzümdi. Şol döwürler (geçen asyryň altmyşynjy ýyllary) enem dagy miweleri gaýnadyp, mürepbe, şerbet taýýarlamaýardy diýsemem, hakykata ýakyn bolar. Biz — çagalar baglaryň şahalaryndan ýolup iýenimizi iýerdik, iýmediklerimizi-de, ýere gaçanlaryny-da çöpläp, pagsa jaýyň üçeginde ak kagyzyň ýüzüne serip goýardyk. Arada “Miweli ülke” hususy kärhanasynyň köpugurly işleri bilen tanşanymda, ine, şol zatlar hakynda oýlandym. Häzirki wagtda baglaryň düzüm-düzüm hasyly bişip ýetişdigi, hyrydarlary häzirdir. Özem öýüňe gelip, köplenç, özleri ýygyp alyp gidýändirler. Nähili gowy!

Bu hususy kärhananyň ýerleşýän ýeri bolan Mary welaýatynda miweli baglary we gök-bakja ekinlerini ösdürip ýetişdirýän daýhanlar şu babatda asla-da alada edýän däldirler. Olar we başga-da oba hojalyk önümlerini öndürijiler bilen özara şertnama esasynda işjeň hyzmatdaşlygy ýola goýan hususy kärhana satyn alnan önümleri Mary şäherinde ýerleşýän sowadyjy ammarlar toplumynda uzak möhlet saklamak bilen, indi bäş ýyla golaý wagt bäri ilaty ýylyň ähli paslynda ter miweler we gök-bakja ekinleri bilen üpjün edip gelýär. Tomus paslynda, ýagny güneşli ülkämizde miweleriň, ir-iýmişleriň, gök-bakja ekinleriniň bol-bereketli döwründe bu hususy kärhanada işler has-da gyzyşýar.

Ýewropanyň öňdebaryjy kompaniýalary tarapyndan gurlup, iň kämil enjamlar ornaşdyrylan, sanly ulgam arkaly dolandyrylýan, müň tonnalyk sowadyjy ammarlar toplumynda işler tapgyrlaýyn alnyp barylýar. Onda zähmet çekýän 250-den gowrak hünärmeniň bir topary satyn alnan önümleri arassalamak işlerini alyp barsa, ýene bir topary olary saýlap, owadan gaplara gaplaýar. Olaryň edil şol günlerde satuwa goýberilýäni bir aýry, gyşa saklanýany bir aýry edilip, görnüşlere bölünýär.

— Sowadyjy ammarymyzda gök-bakja önümleriniň we miweleriň hersiniň aýratynlykda saklanyş şertleri bar. Mysal üçin, almany +1 — +3 gradus aralygynda 3-4 aýa çenli, şetdalyny 0 gradusda 2 aýa çenli, armydy 0 gradusda 3 aýa çenli saklap bolýar. Şonuň ýaly-da banany +12 — +14 gradusda 4 aýa çenli, ýeralmany +5-+6 gradusda 10 aýa çenli, sogany +1-+2 gradusda 9 aýa çenli saklamak mümkin. Beýleki önümleri-de uzak möhlete saklamak üçin aýry-aýry şertleriň berjaý edilmegi hökmandyr. Bu şertleriň kada laýyklykda berjaý edilmedik, sowadyjy ammaryň çyglylyk derejesiniň bellenen ölçeglere laýyk gelmedik ýagdaýynda önümler öz terligini, ýokumlylygyny, hatda harytlyk görnüşini-de basym ýitirmek bilen bolýar. Barlaghanamyzyň hünärmenleri sanly ulgam arkaly bu işlere berk gözegçilik etmek bilen, önümleriň hiline aýratyn üns berýärler.

Nurly güneşe baý türkmen topragynyň miweleri, gök-bakja ekinleri ekologik taýdan arassalygy, üýtgeşik tagamy bilen tapawutlanýar. Şeýle bolansoň, olara diňe içerki bazarda däl, ýurdumyzyň daşynda-da isleg barha artýar. Şonuň üçin önümçiligimizi giňeltmek maksady bilen, häzirki wagtda Mary şäheriniň Baýram han köçesiniň ugrunda bir wagtda 12 müň 200 tonnadan gowrak gök we bakja önümlerini, dürli miweleri saklamaga, gaýtadan işlemäge mümkinçilik berýän ýene-de bir sowadyjy ammarlar toplumynyň gurluşygyny alyp barýarys. Şeýle-de hormatly Prezidentimiziň Kararyna laýyklykda, welaýatyň Wekilbazar etrabynyň “Türkmenistan” daýhan birleşiginiň çäginden uzak möhlete bölünip berlen 50 gektar ýer böleginde banan we sitrus miwelerini ösdürip ýetişdirmek üçin döwrebap ýyladyşhana toplumynyň gurluşygyna başladyk. Häzirki wagtda onuň ýer-gurluşyk işleri alnyp barylýar. Täze önümçilikleriň işe girizilmegi bilen, Gahryman Arkadagymyzyň döredip berýän giň mümkinçiliklerinden peýdalanyp, önümlerimizi geljekde daşarky bazarlara-da eksport etmegi meýilleşdirýäris — diýip, hususy kärhananyň ýolbaşçysy Maksatmyrat Gurbanmuhammedow gürrüň berýär.

Ýeri gelende, hususy kärhananyň Özbegistan, Gyrgyzystan, Owganystan, Gazagystan ýaly döwletler bilen özara hyzmatdaşlyk saklap, söwda işlerini amala aşyrmagynyň netijesinde, “Hoşwagt” haryt nyşanly azyk önümleriniň daşarky bazarlarda mynasyp orun alandygyny bellemeli. Türkmen telekeçileriniň gaplaýan üýtgeşik tagamly kofe we kakao önümleri, körpeler üçin niýetlenen ýeňil mekgejöwen taýajyklary, mekgejöwenden we bugdaýdan çipsileri, guradylan çörek bölejikleri, bally patraklary, karamel süýjüleri diňe içerki bazarda däl, daşarky bazarda-da uly islege eýe bolýar.

Diňe bu-da däl. “Miweli ülke” hususy kärhanasynyň Mary şäheriniň çäginde 4 gektar ýerde tohumlyk ýeralma saklamak üçin niýetlenen, sygymy 21 müň 200 tonna barabar bolan sowadyjy ammarlar toplumynyň taslamasyny taýýarlap, ony amala aşyrmagy maksat edinýändigini aýtsak, telekeçileriň alyp barýan işleriniň köpugurlydygyna doly göz ýetirmek mümkin. Garaşsyz, baky Bitarap ýurdumyzda mähriban Arkadagymyzyň tagallasy bilen uly ösüşlere, belent sepgitlere eýe bolýan şeýle işjanly telekeçileriň barha artmagy ak bazarlarymyzyň haryt bolçulygyna, halkymyzyň bereketli saçaklarynyň türkmen topragynyň ekologik taýdan arassa, ýokary hilli önümleri bilen baýlaşmagyna getirýär. Şonuň bilen birlikde täze iş orunlarynyň döredilip, halkymyzyň ýaşaýyş-durmuşynyň öňküden-de gowulandyrylmagyna türkmen telekeçileriniň goşandy barada oýlananyňda, bu asylly işleri alyp barýan işewürlere buýsanjyň artýar.

“Miweli ülkäniň” zähmetsöýer hünärmenleri hem datly miweleri bilen “Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany” ýylynda mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllygynyň toý saçaklaryny bezemegi maksat edinýärler.

Keýik UMAROWA.

“Türkmenistan”

Merkezi Aziýa ýurtlarynyň döwlet Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşygynyň çäklerinde Türkmenbaşynyň Halkara deňiz portunda geçirilen Merkezi Aziýa ýurtlarynyň milli önümleriniň halkara sergisinde ýurdumyzyň halk hojalygynda gazanylýan üstünlikler öz miwesini berdi. Bu ýerde Gazagystandan, Gyrgyzystandan, Täjigistandan, Özbegistandan sergä gatnaşmaga gelen işewürleriň öndüren önümleri bilen birlikde ýerli telekeçilerimiziň päk zähmetinden kemal tapan milli önümlerimiziň ýüzlerçe görnüşleri sergä çykaryldy.

Merkezi Aziýa ýurtlarynyň telekeçileriniň önümleri bilen deňeşdirilende, türkmen harytlarynyň hil derejesiniň hiç bir babatda hem pes däldigine göz ýetirip bolýar. Ýurdumyzda ençeme ýyllardan bäri adygyp gelýän «Aýbölek» mebel fabriginiň dünýä derejeli mebelleri, okuwçylar üçin niýetlenen partalary, çaga sallançaklary islegli harytlaryň sanawyny uzaldýar. «Derýaplastik», «Muhammet Balkan», «Ak bulut», «Aýdyň gijeler» ýaly hojalyk jemgyýetleriniň plastmassa gap-gaçlary, ýuwujy serişdeleri, çygly süpürgiçleri, dürli görnüşli ýagtylandyryjylary we tehnologiýa önümleri sergä gatnaşyjylarda aýratyn täsir galdyrdy. Diýarymyzda öndürilýän azyk harytlary has-da baý görnüşe eýe bolupdyr. Bu babatda «Hasar» hojalyk jemgyýetiniň dürli görnüşli süýjüleridir kökeleri özboluşlylygy bilen tapawutlanýar. Sergide halkymyzyň baý amaly-haşam sungaty, çeper el işleri hem öz beýanyny tapypdyr. Ol önümler nepisligi, täsinligi bilen aýratyn tapawutlanýar. Şu ýerde gadym döwürlerden bäri türkmeniň adyny arşa galdyryp gelýän nepis halylarymyz barada aýtman geçmek bolmaz. Çeper elli türkmen gelin-gyzlarynyň döreden ajaýyp halylary göreni haýrana goýýar. Olar nagyşlarynyň täsin taryhy, tebigy reňkleriniň ýerbe-ýerligi bilen dünýä halyçylyk sungatynda uly orun eýeleýär. Sergide haly-palaslar, gülli owadan keçeler, el işleri, milli lybaslar bilen birlikde «Abadan haly» açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň haly we haly önümleri aýratyn pawilýonlary eýeläpdir.

Sergide Merkezi Aziýa ýurtlarynyň öndüren milli önümleri hem juda ünsüňi özüne çekiji boldy. Gyrgyz Respublikasynyň telekeçileriniň pyrtykaldan, limondan, almadan öndüren jemleri, çagalar üçin niýetlenen «Multifrut» şerbedi, «Balary» atly dag baly, «Yssyk-kölüň çemeni» diýlip atlandyrylan dürli ot-çöplerden taýýarlanan çaýlar, «Kelinçek» atly aş önümleri köp görnüşliligi bilen tapawutlandy. Bu sergä täjik telekeçileri aýratyn taýýarlykly gelipdirler. Olaryň ter we guradylan dürli ir-iýmişleri hem-de miweleri dessine ünsüňi çekýär. Tekjelerde ýerleşdirilen şetdalylaryň «Guldor», «Ozody», «Zarnigor» sortlary, erik kişdesiniň «Subhoni», almanyň «Şohiseb», üzüm kişmişleriniň «Zarafşan» sortlary diýseň özüne çekijidir. Bu öndürilen önümler täjik daýhanlarynyň päk zähmetinden kemal tapypdyr.

Özbegistan Respublikasynyň telekeçileriniň we işewürleriniň sergä getiren dürli önümleri çeperligi, köpöwüşginliligi bilen tapawutlanýar. Dürli ösümlikleriň tohumlary we däneleri Özbegistanyň oba hojalygynyň baý mazmunyny açyp görkezýär.

Jemläp aýdylanda, Halkara deňiz portunda geçirilen Merkezi Aziýa döwletleriniň milli önümleriniň halkara sergisi dost-doganlyk gatnaşyklarynyň barha pugtalanýandygynyň şaýady boldy. Mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllyk toýunyň barha ýakynlaşýan günlerinde geçirilen bu serginiň söwda gatnaşyklaryny pugtalandyrmakda, medeniýetleriň özara ýakynlaşmagynda ähmiýeti uludyr.

Oguljemal HOŞGELDIÝEWA,

Türkmen döwlet medeniýet institutynyň talyby.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe bedew bady bilen ösýän ýurdumyz Garaşsyzlygyň 30 ýylynyň içinde söwda ulgamynda örän belent sepgitlere ýetdi. Ýurdumyzyň çäginde ilata hödürlenilýän harytlaryň görnüşleri düýpli artyp, bazar bolçulygy döredildi. Hormatly Prezidentimiziň ykdysadyýetimizi ösdürmekdäki alyp barýan işlerine laýyklykda, daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň möçberini azaldyp, hususy pudagyň ýokary hem-de netijeli önümleri öndürmegi üçin döwlet tarapyndan goldaw-hemaýat berilmegi bilen, bu günki gün harytlarymyzdaky «Türkmenistanda öndürilen» diýen ýazgyly türkmen önümlerimiz häzirki döwrümizde bazarlarymyzyň naýbaşy önümleri bolup durýar. Ýurdumyzyň welaýatlarynda we şol sanda Aşgabat şäheri boýunça bazarlar birleşigi tarapyndan wajyp işler durmuşa geçirilýär. Bazarlar birleşigine degişli söwda nokatlarynda azyk we hojalyk harytlaryň, miwedir gök-bakja önümleriniň dürli görnüşleri halkymyza elýeter bahadan ýetirilýär.

Bazar ykdysadyýetine tapgyrlaýyn geçýän ýurdumyzda hususy telekeçiligiň işini ilerletmegiň esasy wezipesi ýokary durmuş we ykdysady ösüşi üpjün etmäge gönükdirilendir. Häzirki wagtda hususy önüm öndürijilere hukuk, ykdysady, maliýe we durmuş şertleri döredilip, bu günki gün olar ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň oba senagat toplumynda, syýahatçylyk, söwda, dokma we azyk senagaty, ulag, hyzmatlar hem-de gurluşyk senagaty ýaly ugurlarynda iş alyp barmak bilen, elektron senagatyny ösdürmekde, innowasion tehnologiýalara daýanýan önümçilikleri döretmekde hem aýratyn işjeňlik görkezýärler.

Hormatly Prezidentimiziň 2020-nji ýylyň 9-njy oktýabryndaky Karary esasynda ýurdumyzyň gymmatly kagyzlar bazaryny ösdürmek hem-de maliýe ulgamyny kämilleşdirmek maksady bilen Türkmenistanda gazna bazarynyň herekete getirilmegi häzirki döwürde, ýagny eýeçiligiň dürli görnüşiniň we telekeçilik işiniň kämilleşýän döwründe örän wajyp gurallaryň biri hökmünde öňe çykdy. Çünki gymmatly kagyzlaryň kömegi arkaly şahsy we edara görnüşli taraplaryň pul süýşürintgileri hakyky maddy obýektlere, enjamlara we tehnologiýalara öwrülýär. Milli ykdysadyýeti pugtalandyrmagyň häzirki zaman tapgyrynda esasy meseleleriň biri maliýe gurallary arkaly artýan pul serişdeleriniň paýlanylmagyny amala aşyrýan gymmatly kagyzlar bazaryny emele getirmek we kämilleşdirmekdir.

«Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019 — 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyna» laýyklykda, döwlet Baştutanymyzyň «Döwlet tarapyndan telekeçiligi maliýe taýdan goldamak hakynda» Karara gol çekmegi, ýurdumyzda kiçi we orta telekeçiligi ösdürmek, telekeçilik işini höweslendirmek, işewürlige döwlet goldawyny kämilleşdirmek hem-de täze iş orunlaryny döretmek ýaly meseleleri öz içine alyp, olara maliýe taýdan goldaw bermek hem göz öňünde tutulýar. Gol çekilen resminama geljekde halk hojalygynyň dürli pudaklarynda telekeçilik işiniň höweslendirilmegine, milli ykdysadyýetimizde işewürligiň ornunyň ýokarlandyrylmagyna we hususy pudakda täze iş orunlarynyň döredilmegine gönükdirilendir.

«Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda abadan ýurdumyzda Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllyk baýramynyň bosagasynda «Döwlet-hususy hyzmatdaşlygy hakynda» Türkmenistanyň Kanunynyň kabul edilendigini hem aýtmak gerek. Täze Kanun döwlet-hususy hyzmatdaşlygy çygryndaky gatnaşyklary düzgünleşdirmäge, şeýle-de, maddy, maliýe, intellektual, ylmy-tehniki we gaýry ugurdaş serişdeleriň jemlenmegi üçin hukuk şertlerini döretmäge gönükdirilip, hyzmatdaşlygyň hukuk esaslaryny hem-de amala aşyrylyş usullaryny kesgitleýär. Bu bolsa telekeçilik pudagyny hemmetaraplaýyn goldamak, bazar ykdysadyýeti boýunça öňdebaryjy dünýä tejribesini giňden ornaşdyrmak bilen bir hatarda, milli ykdysadyýetiň ösüşinde döwlete dahylsyz bölegiň eýeleýän ornuny has-da pugtalandyrmakda amatly mümkinçilikdir.

Hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallalary netijesinde, aýlyk haklarynyň, pensiýalaryň, döwlet kömek pullarynyň we talyp haklarynyň yzygiderli ýokarlandyrylmagynyň hem-de hususy başlangyçlara goldaw bermegiň we beýleki oňyn çäreleriň hasabyna ilatyň girdejileriniň artmagy durmuş ulgamyny nazarlaýan strategiýanyň oňyn netije berýändiginiň subutnamasydyr.

Türkmen hususyýetçileriniň döredijilikli işlemegi üçin ähli şertleri döredip berýän Gahryman Arkadagymyzyň döwletli tutumlarynyň mundan beýläk-de rowaçlyklara beslenmegini arzuw edýäris! Goý, hormatly Prezidentimiziň jany sag, ömri uzak bolsun!

Baýmyrat MUSAÝEW,

«Esger».

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe ýurdumyzda kiçi we orta telekeçiligi goldamak, milli ykdysadyýetimiziň dürli ugurlarynda olaryň işini höweslendirmek, döwlet tarapyndan goldaw berilmegini kämilleşdirmek, şeýle hem täze iş ýerlerini döretmek maksady bilen möhüm ähmiýetli işler alnyp barylýar.

Biz hem kiçi we orta telekeçiligi goldamak boýunça 2018 — 2024-nji ýyllar üçin döwlet maksatnamasynyň yzygiderli amala aşyrylmagynyň çäklerinde ykdysady we durmuş ösüşi bilen öňe saýlanmagy başaran tanymal telekeçi, «Miweli ülke» hususy kärhanasynyň ýolbaşçysy Maksatmyrat Gurbanmuhammedow bilen söhbetdeş bolmagy makul bildik.

— Maksatmyrat aga, telekeçilik işine haçan başladyňyz?

Men 2007-nji ýylda telekeçilik işine başladym. «Miweli ülke» hususy kärhanamyzyň düzümi 2016-njy ýylda tassyklandy. Şeýdip, hormatly

Prezidentimiziň orta we kiçi telekeçiligi ösdürmek babatyndaky taýsyz tagallalaryndan ugur alyp, topragymyzda ýetişýän gök önümler ýylyň ähli paslynda halkymyza terligine ýeter ýaly şertleri döretmek üçin işe başladyk. Işimiz birbada ugrukmasa-da, wagtyň geçmegi we tejribäniň toplanmagy bilen, bu telekeçilik öndürijiligi milli ykdysady giňişliginde özüniň mynasyp ornuny eýeledi, indi biz ynamly gadamlar bilen öňe barýarys.

— Kärhanaňyzda näçe işgär işleýär?!

— Häzirki wagtda «Miweli ülke» hususy kärhanamyzda 250-den gowrak hünärmen zähmet çekýär. Olaryň yhlasly zähmetiniň netijesinde ýurdumyzyň gök bazarlaryny ýokary hilli miwe we gök-bakja önümleri bilen üpjün etmek işlerini üstünlikli alyp barýarys.

— Telekeçilik işiňizde gazanýan üstünligiňiz barada hem aýdyp beräýseňiz?!

— Biz her güni zähmet üstünligine beslemäge çalyşýarys. Kärhanamyz döredileni bäri — gysga wagtyň içinde 1000 tonnalyk sowadyjy ammary gurduk, şol bir wagtyň özünde sygymy 10 müň 212 tonna bolan täze ammaryň gurluşygyna girişilmegi aýratyn ähmiýete eýedir. «Miweli ülke» hususy kärhanamyz indi ýylyň islendik wagtynda ilaty ter miwe we gök önümler bilen üpjün etmäge mümkinçilik berýär.

— Tüweleme, berýän maglumatlaryňyza salgylansak, siziň kärhanaňyz öz iş gerimini barha giňeldýär-dä?!

— Hawa, biz mundan başga-da, önümçilige oňyn täzelikleri girizmek ugrunda hem derwaýys işleri alyp barýarys. Häzirki wagtda 50 gektar ýer böleginde banan we sitrus miwelerini ýetişdirmek boýunça ýyladyşhananyň gurluşygy dowam edýär. 600 gektardan ybarat bolan ýer böleginde tohumlaýyn ýeralmany ösdürip ýetişdirmek boýunça işler alnyp barylýar.

— Il içinde tanymal «Hoşwagt» haryt nyşanly önümler hem size degişlimi?

— Hawa. Häzirki wagtda «Hoşwagt» haryt nyşanly kofelerimize, mekgejöwenden we bugdaýdan taýýarlanan çipsilerimize we beýleki önümlerimize içerki bazarda uly isleg bildirilýär. Mundan başga-da, bu haryt nyşanly önümlerimiz Özbegistan, Gyrgyzystan, Owganystan ýaly döwletlere eksport edilýär.

— Ýüregiňizde besleýän arzuwlaryňyz barada hem aýdaýsaňyz?!

— Elbetde, esasy arzuwymyz mundan beýläk hem önümlerimizi içerki we daşarky bazarlara ýaýratmakdan, şeýlelikde, döwletimiziň gülläp ösmegine we halkara abraýynyň barha ýokarlanmagyna öz goşandymyzy goşmakdan ybarat. Pursatdan peýdalanyp, milli ykdysadyýetimiziň has-da ilerlemegi üçin şular ýaly giň mümkinçilikleri döredýän Gahryman Arkadagymyzyň janynyň sag, ömrüniň uzak, il-ýurt bähbitli tutumly işleriniň rowaç bolmagyny arzuw edýäris!

— Maksatmyrat aga, arzuwlaryňyz hasyl bolsun, alyp barýan telekeçilik işiňiz uly üstünliklere beslensin!

— Sag boluň!

Söhbetdeş bolan Leýli SAPARGELDIÝEWA.

«Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynyň her bir gününi ýokary zähmet üstünlikleri bilen besleýän Balkan welaýatynyň Balkanabat şäherindäki Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzasy bolan «Parfiýa — Gurluşyk» hususy kärhanasynyň unaş önümlerini öndürýän bölüminiň işgärleri önümleriň mukdaryny artdyrmak bilen, hiliniň talabalaýyk bolmagyny, şeýlelikde, kärhananyň ykdysady kuwwatynyň ýokarlanmagyny gazanýarlar. Bölümde işler döwrebap guralyp, halkyň köp isleg bildirýän unaş önümleriniň onlarça görnüşi taýýarlanýar. Dünýä ülňülerine laýyk gelýän enjamlar oturdylan bölümde ýokary hilli unaş önümleriniň her günde 1 tonnasy öndürilýär. Önümler 1 — 5 kilogram möçberde gaplanylyp, «Uzboý» haryt nyşany bilen elýeterli bahadan ilata ýetirilýär. Kärhananyň öndürýän ýokary hilli önümlerine diňe bir welaýatyň çäklerinde däl, eýsem, ýurdumyzyň beýleki welaýatlarynda hem uly isleg bildirilýär.

Hormatly Prezidentimiziň ýurdumyzda telekeçiligi ösdürmäge berýän goldawyna özleriniň mynasyp zähmetleri bilen jogap berýän bölümiň işgärleri ilatyň unaş önümlerine bolan isleglerini yzygiderli öwrenmek bilen, önümleriň hilini ýokarlandyryp, mukdaryny barha artdyrýarlar. Gazanylýan üstünlikler bolsa, bölümiň işgärlerinde zähmete bolan höwes döredýär.

Saparmyrat HAKMYRADOW,

öz habarçymyz.

Ýurdumyzda telekeçilere maliýe goldawlarynyň berilmegi hususy ulgamy ösdürmek boýunça döwlet syýasatynyň üstünliklere beslenýändigine aýdyň şaýatlyk edýär.

Gahryman Arkadagymyzyň milli ykdysadyýetimiziň dürli ugurlarynda telekeçilik işine döwlet goldawyny bermek, täze iş ýerlerini döretmek, ýuridik şahsy döretmezden telekeçilik işi bilen meşgullanmaga başlaýan fiziki şahslaryň — hususy telekeçileriň başlangyçlaryny goldap, maýa goýum işjeňligini höweslendirmek maksady bilen, 2021-nji ýylyň 8-nji iýunynda gol çeken Karary möhüm ähmiýete eýe bolup, ol dünýäde dowam edýän çylşyrymly şertlerde ykdysady ösüşlerimiziň durnuklylygyny saklamaga, ilatyň iş üpjünçiligini gowulandyrmaga gönükdirilendir. Resminama laýyklykda, Türkmenistanyň döwlet karz edaralaryna öz we çekilen serişdeleriniň hasabyna ýuridik şahsy döretmezden telekeçilik işi bilen meşgullanmaga başlaýan fiziki şahslara — hususy telekeçilere olaryň telekeçilik işine maliýe taýdan goldaw bermek üçin, Türkmenistan boýunça bellenen iň pes aýlyk zähmet hakynyň 500 essesine çenli möçberde ýyllyk 5 göterim bilen, esasy bergini üzmek boýunça 2 ýyl ýeňillikli döwri bolan 7 ýyl möhlete karzlary bermegi üpjün etmek bellenildi.

Telekeçilik işi bilen meşgullanmaga başlaýan fiziki şahslar üçin ýeňillikli şertlerde berilýän karzlaryň elýeterli bolmagy olaryň başlangyçlarynyň rowaçlanmagyna, söwda, oba hojalyk ekinlerini ösdürip ýetişdirmek, olary gaýtadan işlemek, azyk önümlerini öndürmek, kiçi we orta derejede maldarçylygy, guşçulygy alyp barmak, senagat, sarp ediş harytlaryny öndürmek babatynda alyp barýan işlerini goldamakda, täze önümçilikleri ýola goýmakda giň mümkinçilikleri açar. Şeýle-de importyň ornuny tutýan we eksporta niýetlenen önümleriň öndürilýän görnüşini we mukdaryny artdyrmaga ýardam eder.

Telekeçiligi mundan beýläk-de ösdürmek maksady bilen, bu ugurdaky kanunçylygy yzygiderli kämilleşdirmäge aýratyn üns berilýär. Döwrebap kanunçylyk binýady ýurdumyzda bazar gatnaşyklarynyň giňden ornaşdyrylmagyna, raýatlaryň telekeçilik başlangyçlaryny goldamaga, kiçi, orta we iri telekeçiligiň netijeli ösdürilmegine gönükdirilendir.

Golaýda Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Mejlisi tarapyndan döwlet-hususy hyzmatdaşlygynyň hukuk esaslaryny, onuň amala aşyrylyş usullaryny kesgitleýän, döwlet-hususy hyzmatdaşlygynyň taslamasyny taýýarlamagyň we durmuşa geçirmegiň barşynda ýüze çykýan gatnaşyklary düzgünleşdirýän «Döwlet-hususy hyzmatdaşlygy hakynda» Türkmenistanyň Kanuny kabul edildi. Onuň işlenilip taýýarlanylmagynyň esasy maksady döwlet-hususy hyzmatdaşlygy çygryndaky gatnaşyklary düzgünleşdirmek, şeýle hem maddy, maliýe, intellektual, ylmy-tehniki we gaýry serişdeleriň jemlenmegi üçin hukuk şertlerini döretmek, bähbitleriň we töwekgelçilikleriň deňagramlylygyny üpjün etmek, infrastrukturanyň obýektleriniň ösdürilmegi boýunça taslamalary, meýilnamalary we maksatnamalary durmuşa geçirmek üçin býujetden daşary çeşmelerden serişdeleri çekmek bolup durýar.

Kanunda döwlet we hususy hyzmatdaşlaryň taslamalaryň taýýarlanylmagy we durmuşa geçirilmegi üçin özleriniň serişdelerini birleşdirmäge esaslanýan anyk möhlete hukuk taýdan resmileşdirilen özara bähbitli hyzmatdaşlygynyň döwlet-hususy hyzmatdaşlygy bolup durýandygy görkezildi. Şeýle hem döwlet we hususy hyzmatdaşlaryň arasyndaky bähbitleriň we töwekgelçilikleriň deňagramlylygynyň üpjün edilmegi, hyzmatdaşlaryň deňhukuklylygy, daşky gurşawy goramak, hyzmatdaşlyk amala aşyrylanda, kadalaryň we düzgünleriň aýdyňlygy hem-de taslamalaryň netijeliligi döwlet-hususy hyzmatdaşlygynyň esasy ýörelgeleriniň sanawynda beýan edildi.

Kanunda ykdysady ösüşi höweslendirmek we Türkmenistanyň durnukly ösüşini üpjün etmek, döwlet-hususy hyzmatdaşlygy çygrynda döwlet maksatnamalaryny durmuşa geçirmek, durmuş-ykdysady infrastrukturanyň emele getirilmegine, dikeldilmegine, ulanylmagyna, saklanylmagyna ýardam etmek, döwlet hyzmatlaryny sanlylaşdyrmak, şeýle hem olaryň elýeterliligini giňeltmek, hususy bölegiň maliýe serişdeleriniň çekilmegini üpjün edýän şertleri döretmek, häzirki zaman usullaryny we tehnologiýalaryny ornaşdyrmak döwlet-hususy hyzmatdaşlygy çygrynda döwlet syýasatynyň esasy ugurlary hökmünde görkezildi. Şulardan görnüşi ýaly, bu Kanun hem-de berilýän maliýe goldawlary ýurdumyzyň ykdysady ösüşlerine, ilatyň ýaşaýyş-durmuş derejesiniň mundan beýläk-de ýokarlanmagyna ýardam eder.

Baýramgül GELDIMÄMMEDOWA,

Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynyň mugallymy.

«Şa», «Emir», «Ýunus», «Tumar», «Dana», «Era»... «Şatumar» hususy kärhanasynyň bu önümleri öý bikelerine bireýýämden bäri tanyş bolsa gerek. Egin-eşikleri ýuwmak üçin niýetlenen ýuwujy, ýumşadyjy, agardyjy serişdeler, gap-gaçlary, aýnalary ýuwmak üçin niýetlenen ýuwujy we ys beriji erginler, şampunlaryň, sabynlaryň, diş pastalarynyň, el ýumşadyjy kremleriň, hoşboý ysly atyrlaryň dürli görnüşleri... Dogrusy, ýaşaýyş-durmuşymyzy bularsyz göz öňüne getirmegem mümkin däl. Bu serişdeleriň bar ýerinde tämizlik bar, arassaçylyk, saglyk bar. Olar biri-biri bilen berk baglanyşykly. Halk arasynda aýdylyşy ýaly, arassaçylyk — saglygyň girewi, saglyk bolsa ynsan üçin iň gymmatly baýlykdyr.

Mary welaýatynyň Wekilbazar etrabynyň J.Atajanow adyndaky daýhan birleşiginiň çäginde ýerleşýän, 10 ýyldan gowrak wagt bäri hereket edýän «Şatumar» hususy kärhanasynyň agzybir zähmet toparynyň öndürýän önümleriniň görnüşleri 150-den geçýär. Kärhana şu ýyl täze önümi — çygly el süpürgiçlerini öndürip, alyjylara hödürledi.

Owadan gaplara gaplanan «Şatumar» haryt nyşanly önümler diňe Mary welaýatynyň däl, eýsem, paýtagtymyzyň, ýurdumyzyň beýleki welaýatlarynyň bazarlarynda, söwda dükanlarynda hem islegli harytlaryň biri. Olar ýokary hilliligi bilen birlikde, bahalarynyň elýeterliligi bilen hem müşderiniň ünsüni çekýär.

Hususy kärhananyň önümhanasyna iň kämil, häzirki zaman enjamlary ornaşdyrylyp, ol ýerde hünärmenleriň 100-den gowragy zähmet çekýär. Atlary agzalyp geçilen önümler bilen bir hatarda, turbalary hapadan arassalaýan erginler hem öndürilýär. Ekologiýa taýdan arassa, ýokary hilli, harytlyk görnüşi bada-bat gözüňe ilýän önümleriň aglaba böleginiň goňşy Gazagystan, Täjigistan, Owganystan, Özbegistan döwletlerine eksport edilmegi, olaryň daşarky bazarda hem uly islege eýedigini aňladýar.

— Önümleriň hersiniň özboluşly aýratynlygy bar. Edil şonuň ýaly-da, müşderileriň bu önümlere islegi hem birmeňzeş däl. Öý bikeleriniň käbiri ilki önümiň bir görnüşinden satyn alyp, ony synap görýär, göwnüne makul bolan halatynda, mydama şol görnüşini ulanmaga çalyşýar. Käbirleri bolsa birbada önümleriň ähli görnüşlerinden satyn alyp, soňra olaryň arasyndan özüne gereklisini yzygiderli ulanýar. Şonuň üçin-de biz müşderilerimiziň isleglerini kanagatlandyrmak üçin önümleriň hil derejesine aýratyn ähmiýet berýäris.

Hormatly Prezidentimiz ýurdumyzyň önüm öndürijileriniň öňünde bazarlarymyzy, dükanlary milli önümlerimiz bilen has-da baýlaşdyrmak baradaky wezipäni goýdy. Bu wezipäniň üstünlikli amal edilmegi üçin köp işlemeli, önümleriň täzeden-täze görnüşlerini döretmeli. Hususy kärhanamyzyň hünärmenleri mydama täzeligiň gözleginde bolup, täze tehnologiýalar esasynda iş alyp barmak bilen, önümlerimiziň görnüşlerini yzygiderli artdyryp durýarlar. Mundan iki ýyl öň, «OK» diýlip atlandyrylan atyrlaryň 40 görnüşini öndürip başladyk. Olaryň 24 görnüşi zenanlara, 13 görnüşi bolsa erkek kişilere niýetlenendir. Galan üç görnüşi — aralyk häsiýetde bolan parfýumlar. Özboluşly ýakymly ys berýän bu önümlerimiz alyjylar tarapyndan gowy garşylandy.

Saglygyň girewi bolan arassaçylygy saklamak — her birimiziň jana-jan borjumyz. Bu asylly ýörelgede hususy kärhanamyzyň hünärmenleriniň halkymyzyň hyzmatynda gaýym durandygyny bellemek buýsançly. Işgärlerimiziň şu ýyl halkymyza hödürlän täze önümleri, ýagny, «Şa», «Tet» diýlip atlandyrylan, 15 görnüşli çygly el süpürgiçleri hem her bir öýe, ildeşlerimiziň her birine arassaçylyk, tämizlik, saglyk getirer — diýip, Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzasy bolan «Şatumar» hususy kärhanasynyň ýolbaşçysy Sylapberdi Ylýasow gürrüň berýär.

Hawa, ynsan saglygy üçin esasy zerurlyklaryň biri bolan arassaçylygyň, tämizligiň päk şuglasyna öwrülen «Şatumar» ekologiýa taýdan arassa, eksport ugurly önümleri öndürmek bilen, mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllyk toýuna mynasyp zähmet sowgatly barýar.

Keýik UMAROWA.

«Türkmenistan». Surata düşüren Şamyrat AMADOW.