DÖWRÜŇ TALABYNDAN UGUR ALYNÝAR

Berkarar döwletiň bagtyýarlyk döwründe hormatly Prezidentimiziň Garaşsyz, baky Bitarap ýurdumyzda telekeçiligi ösdürmek babatdaky taýsyz tagallalarynyň netijesinde, döredilýän mümkinçiliklerden ýerlikli peýdalanyp, diňe bir şäherlerimizde däl, eýsem, obalarda-da telekeçilik kärhanalarynyň köp sanlysy hereket etmek bilen, dürli pudaklarda amala aşyrylýan giň möçberli işlere mynasyp goşant goşýarlar. Olaryň hatarynda Görogly etrabynyň Yzmykşir geňeşliginiň çäginde ýerleşýän, Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzasy «Ynsan kalby» hususy kärhanasy hem bar. Biz bu kärhananyň ýolbaşçysy Agamyrat Söýünow bilen alnyp barylýan işler hakynda gürrüňdeş bolduk.

— Agamyrat, söhbedimizi kärhanaňyzyň döredilişinden, ilkinji ädimlerinden başlabereli! Sebäbi her bir işiň başlangyjy hem aladaly, hem gyzykly bolýar.

— Hemmämiziň bilşimiz ýaly, hormatly Prezidentimiziň döwlet baştutanlygyna saýlanan ilkinji günlerinden başlap, esasy üns beren meseleleriniň biri-de telekeçiligi ösdürmekden ybarat boldy. Şeýle aladalaryň netijesinde, bu ugurda iş alyp barmak üçin derwaýys binýat, oňaýly şertler döredildi. Biz hem olar bilen tanyş bolup, hemmetaraplaýyn taýýarlyk görenimizden soň, 2014-nji ýylda şu kärhananyň işini ýola goýduk.

Kärhanamyzyň esasy ugry gurluşyk pudagyna degişli bolup durýar. Biz ilkinji ýyllardan öz işimizi welaýatymyzyň dürli ýerlerinde bilim ulgamyna dahylly jaýlarda, ýagny orta mekdepleriň, çagalar baglarynyň binalarynyň durkuny täzelemekden, ýeňil hem-de düýpli abatlaýyş çärelerini geçirmekden başladyk. Şeýlelikde, olaryň ençemesini ýokary hilli abatlap, döwrebaplaşdyrdyk.

— Bu barada anygrak aýtsaňyz ýerlikli bolardy.

— Daşoguz şäherindäki, Gurbansoltan eje adyndaky, S.A.Nyýazow adyndaky, Görogly, Akdepe etraplaryndaky orta mekdeplerde, çagalar baglarynda şeýle işleri berjaý etdik. Jemläp aýdanymyzda, kärhanamyz tarapyndan olaryň 43 sanysynda durkuny täzelemek, abatlamak çäreleri ýerine ýetirildi.

— Siz şu döwürde bu işlerden başga-da, kärhanaňyzyň kerpiç öndürýän zawodyny hem gurup işe girizipsiňiz.

— Hawa, 2018-nji ýylda degişli resminamalary taýýarlap, şu zawodyň gurluşygyna girişdik hem-de ony geçen ýyl işe girizdik. Häzirki wagtda kerpiç zawodymyz doly güýjünde hereket edýär.

— Eger mümkin bolsa, ol barada giňişleýin maglumat berseňiz!

— Mälim bolşy ýaly, indi ençeme ýyllardan bäri ýurdumyz, şol sanda welaýatymyz medeni-durmuş maksatly binalaryň, saglyk öýleriniň, orta mekdepleriň, ýaşaýyş jaýlarynyň örän köp gurulýan mekanyna öwrüldi. Häzir nirä barsaň hem, şeýle gurluşyklaryň gidip durandygyny özüňiz hem görýänsiňiz. Onsoň, bu il-ýurt bähbitli işlere öz goşandymyzy goşmak maksady bilen, kerpiç zawodyny gurmagy meýilleşdirdik hem-de ýaňy belleýşim ýaly, ony iki ýyla golaý wagtyň dowamynda gurup işe girizdik.

Kerpiç zawodymyzda ornaşdyrylan enjamlaryň esasy bölegi daşary ýurtdan, ýagny Hytaýdan getirildi. Muny aýtmagymyň sebäbi, şol enjamlar kerpiç öndürilişiniň netijesiniň ýokary hem-de hiliniň oňat bolmagyna düýpli mümkinçilik döredýär. Zawodymyzyň öndürijiligi möwsümde 5 million kerpiçden ybarat. Bu ýerde jemi 40-a golaý adam zähmet çekýär. Olar enjamlardan, gurallardan talabalaýyk peýdalanmagy doly başarýarlar. Toýly Begjanow, Dädebaý Haýydow, Täçmyrat Söýünow we beýlekiler şeýle yhlasly işgärlerimizdir.

— Agamyrat, häzirki döwürde diňe bir önüm öndürmek ýeterlik däl-de, ony ýerlemek hem gerek. Çünki soňky ýyllarda önüm öndürijiler barha köpelýär.

— Hakykatda haýsy ugurda bolanda hem, önüm öndürijileriň artmagy oňat zat. Çünki bu hyrydarlar üçin has giň mümkinçilikleri açýar. Şonuň bilen birlikde-de, ol biz — önüm öndürijilerden öz işimize has-da ykjam ýapyşmagy, öndürýän önümimiziň hiline aýratyn üns bermegi talap edýär. Dogrusyny aýdanda, häzir hyrydaryň göwni bitmese, ikinji sapar gelmezligi-de mümkin. Ynha, biz hem şu ýagdaýlara üns berip, öndürilýän kerpijiň ýokary hilli bolmagyny gazanmagy esasy wezipämiz hasaplaýarys.

— Gepiň gerdişine görä, hyrydarlaryňyzyň atlaryny-da aýdaýsaňyz!

— Öňi bilen olaryň sanynyň köpdügini belläsim gelýär. Ýöne, ynha, welaýatymyzyň çäklerinde ýaşaýyş jaýlaryny, beýleki binalary gurmakda giňden tanalýan «Körpegurluşyk», «Alýaprak», «Kuwwatly ýyldyz», «Rysgally dört dogan», «Çalýaprak» ýaly hususy kärhanalar biziň esasy hyrydarlarymyz bolup durýar. Biz olar bilen esli wagtdan bäri işleşip ýörüs. Bu hyzmatdaşlyk kärhanalarymyza-da, binalaryň çalt hem-de oňat hilli gurulmagyna-da oňyn täsirini ýetirýär.

— Agamyrat, häzirki wagtda telekeçilik kärhanalaryna önüm öndürmek bilen birlikde, bu ugurdaky işleri has-da giňeltmäge hem ýol açylýar. Belki, siziň hem bu babatda öz maksatlaryňyz, täze meýilnamalaryňyz bardyr?!

— Elbetde, Gahryman Arkadagymyzyň goldawy bilen, soňky ýyllarda telekeçilik kärhanalary üçin juda köp mümkinçilikler döredilýär. Hormatly Prezidentimiz Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň birinji mejlisinde telekeçileri oba hojalyk önümçiligine çekmek barada örän derwaýys teklipleri öňe sürdi, olaryň esasynda bu hakynda degişli çözgütler kabul edildi. Şeýle hem hormatly Prezidentimiz 2018-nji ýylyň 12-nji oktýabrynda «Ýurdumyzda oba hojalyk önümlerini öndürijileri maliýe taýdan goldamak hakynda» Karara gol çekdi. Bu aladalar telekeçilere hem uly goldaw boldy. Şunlukda, biz olardan peýdalanyp, kärhanamyzda maldarçylyk, guşçulyk boýunça hem iş alyp barmagy meýilleşdirdik. Häzirki wagtda bu ugurda zerur resminamalar, taslamalar taýýar edildi. Ýeri gelende aýtsak, biziň bu ugurda işleri ýola goýmaga doly mümkinçiligimiz bar. Kärhanamyzyň golaýynda giň meýdanlar, uly akar ýap, beýleki şertler bolup, olar maldarçylygy, guşçulygy ösdürmäge hem örän oňaýlydyr. Nesip bolsa, biz ýakyn ýyllarda bu ugurlarda-da netijeli işleri durmuşa geçireris.

— Agamyrat, beren gürrüňleriňiz üçin köp sag boluň! Işleriňiz rowaç alsyn!

Söhbetdeş bolan Gutlymyrat AŞYROW,

«Daşoguz habarlary».

Etrap merkeziniň içinden geçip, sag egniňe öwrüleniňde, aýna ýaly tekiz ýol Garnas geňeşliginiň üstünden eltýär. Edil birki ýyllykda-da bu ýerler giden boşluk meýdandy. Häzir welin, ol ýerde Amyderýanyň ýakasyny jähekläp oturan döwrebap ýyladyşhana toplumy peýda bolupdyr. Has anyk aýtsak, ol ýerde häzir her biri 3,5 sotuk meýdanda ýerleşýän ýyladyşhanalaryň 38-si bar. Olaryň 27-sinde ekin ekilip, doly güýjünde hasyl ýygnalýar. Galan 11-si-de ekin ekmäge taýýar edilip ýör.

Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzasy, telekeçi Baýpolat Ergeşowyň hususy eýeçilikde gök we bakja ekinlerini ösdürip ýetişdirmek maksady bilen ýyladyşhana toplumyny gurmak üçin bu ýerleri saýlap almagynyň öz sebäbi bar. Kakasy Ergeş Ýakubow uzak ýyllar «Dostluk» daýhan birleşiginde agronom bolup işlänsoň, onuň daýhançylykdan tejribesi ýetikdi. Şonuň üçin ol ýyladyşhana şertlerinde gök-bakja ekinlerini ösdürip ýetişdirmegi maksat edinende, mes topragy göz öňünde tutupdy. Derýa ýakasynyň topragy ýumşak bolansoň, oňa sähel ideg etseň, bol hasyl alyp bolýar. Özi ýaly işjanly daýhanlaryň onusyny ýanyna alyp, işe başlan Baýpoladyň yhlasy ýerine düşdi. Olaryň mes topraga synag esasynda eken pomidorlary, hyýarlary we bulgar burçy ilkinji möwsümden bol hasyl berip başlady. Ikinji ýylda alnan hasyl öňküden biraz köp boldy. Soňra hasyllylyk ýyl-ýyldan artyp, gazanylýan ýokary netijeler ene topraga yhlas edýän telekeçileriň öňküden-de höwesli işlemegine itergi berdi.

Ynha, indi dört ýyl bäri Köýtendagyň bal tagamly gök we bakja önümleri diňe bir Lebap welaýatynyň däl, eýsem, paýtagtymyzyň hem bazarlarynda halkymyza terligine, elýeterli bahalardan hödürlenýär. Olara müşderiler tarapyndan islegiň barha artmagy bilen baglanyşykly telekeçi Baýpolat Ergeşow şeýle gürrüň berdi:

— Gurply toprakda, ýagny tebigy ýagdaýda ekilen gök-bakja ekinleri has tagamly hem ýokumly bolýar. Onda-da Amyderýanyň süýji suwundan ganyp ýatan meýdanlarda ösdürilip ýetişdirilýän ekinleriň tagamy has üýtgeşikdir. Idegini ýetirip dursaň, bu ýerler hasylyny bolluk bilen eçilýär. Ýyladyşhanalaryň 12-sinde pomidor, 5-sinde hyýar, galanlarynda hem bulgar burçuny ösdürip ýetişdirýäris. Geçen ýylyň sentýabr, oktýabr aýlarynda ekilen gök önümler ýylyň aýagyna ýetişip, ýygnalan hasyl Täze ýylyň baýramçylyk saçaklarynyň berekedine bereket goşdy. Pomidordan 1 tonna, hyýardan 8 tonna golaý hasyl aldyk. Bulgar burçundan alnan hasyl hem ep-esli boldy. Kakam bize topraga yhlas etmegi, ondan ýokary hasyl almagyň inçe tärlerini öwredipdi. Onuň: «Topraga näçe köp dökün berseň, şonça-da gurplanyp, hasyly köp berýändir» diýenleri gulagymda galypdyr. Şonuň üçin her möwsümde hasyly ýygnap alan dessimize, ýagny iýun-iýul aýlarynda ýyladyşhanalaryň her birine toprak bilen garyp, 30 tonna golaý ýerli dökün, ýagny ders berýäris. Ol geljek ýylyň hasylyna doly ýetýär.

Pomidoryň «Ibn Sina» diýlip atlandyrylan görnüşini ekýäris. Bu görnüş topraga ekilende hasyly köp berýär. Galyberse-de, ol toprak arkaly gelip biläýjek zyýan berijilere durnukly. Onsoňam, daýhançylykda «Ekiniňki suw bilen» diýen aýtgy-da bardyr. Jeýhunyň süýji suwundan ganan topragyň hasyly görseň, düzüm-düzümdir, tüweleme, ýygnap ýetişseň, bişip ýetişýär. Bu — bereketden nyşan. Ony döretmek üçinem şert gerek. Hormatly Prezidentimiz biz, telekeçilere oba hojalyk ekinlerini ösdürip ýetişdirmek üçin ähli ýeňillikli şertleri döredip berdi. Bizem öz gezegimizde yhlasly işläp, döwlet Baştutanymyzyň aladalaryna mynasyp zähmetimiz bilen jogap bermäge çalyşýarys.

Halkymyzy ýylyň ähli paslynda ýokuma baý, saglyk üçin peýdaly gök we bakja önümleri bilen üpjün etmäge ähli şertleri döredip, il-günüň saglygy, ak bazarlarymyzyň bolçulygy ugrunda taýsyz tagallalary edýän Gahryman Arkadagymyzyň jany sag, ömri uzak bolsun!

Keýik UMAROWA.

«Türkmenistan». Surata düşüren Merdan ORAZOW.

Şu ýylyň 25-nji martynda hormatly Prezidentimiz ýurdumyzyň ähli welaýatlarynda gurlan täze ýyladyşhana toplumlarynyň işine badalga berdi. Ahal welaýatynyň Kaka hem-de Ak bugdaý etraplarynda, Balkan welaýatynyň Türkmenbaşy şäherinde, Daşoguz welaýatynyň Görogly, Lebap welaýatynyň Çärjew, Mary welaýatynyň Sakarçäge etraplarynda gurlan täze, döwrebap ýyladyşhanalar umumylykda 35 gektara barabar meýdanda ýerleşip, olar bir ýylyň dowamynda gök önümleriň 8 müň 750 tonnasyny öndürmäge niýetlenendir.

Mukaddes Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllygy, merjen paýtagtymyz Aşgabadyň esaslandyrylmagynyň bolsa 140 ýyllyk taryhy toýlary toýlanylýan «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda milli Liderimiziň ak pata bermegi bilen açylan Ahal welaýatynyň Kaka etrabyndaky täze ýyladyşhana Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzasy «Oguz ýol» hojalyk jemgyýetine degişli. Ol 8 gektar meýdanda ýerleşip, bir ýylyň dowamynda pomidor, hyýar, bulgar burçy ýaly gök-bakja önümleriniň 2 müň tonnasyny öndürmäge ukyply. Döwrebap ýyladyşhananyň işe girizilmegi bilen 90-a golaý täze iş orunlarynyň döredilendigini bellemeli. Umumylykda alnanda bolsa, ýurdumyz boýunça birbada 6 sany täze ýyladyşhananyň açylmagy bilen, jemi 400-e golaý täze iş orunlarynyň dörediljekdigini milli Liderimiz açylyş dabarasynda eden çykyşynda belledi. Şol iş orunlarynda işlejekleriň aglabasy ýaşlardan ybarat. Munuň özi ýurdumyzyň hususyýetçileriniň ykdysadyýetiň esasy öndüriji güýji hasaplanylýan ýaşlary iş orunlary bilen üpjün etmekde hem aýratyn işjeňlik görkezýändigini subut edýär.

Täze ýyladyşhanada önümçilik öňdebaryjy iş usullary esasynda guralýar. Olarda häzirki zaman tehnologiýalarynyň ornaşdyrylmagy işleriň gidişine sanly ulgam arkaly gözegçilik etmäge, bellenilen wezipeleriň çalt hem netijeli ýerine ýetirilmegini gazanmaga mümkinçilik berýär. Suwy tygşytlaýjy ulgamlardan peýdalanylmagy bolsa her damjasy eşrepi dek görülýän bu gymmatly baýlygy asla isrip etmezlige, netijede, ýyladyşhananyň howasynyň çyglylyk derejesini hemişe kadaly ýagdaýynda saklamaga ýardam edýär.

— Hojalyk jemgyýetimiziň ýyladyşhana bölüminde jemi 149 işçi-hünärmen zähmet çekýär. Şolardan 114-siniň zenanlardygyny aýratyn belläsim gelýär. Bol hasyl ýetişdirmekde olaryň hyzmaty örän uly. Çünki olar ýyladyşhana şertlerinde pomidorlary ýygmak, dolamak, ýaprak toplamak, öserleri aýyrmak, ýatyrmak ýaly esasy möwsümleýin işlerde yhlasyny gaýgyrman zähmet çekýärler. Topar ýolbaşçysy Güljan Täjiýewa, pomidorlary dolamak, goşmaça öserleri aýyrmak işlerini alyp barýan Güljeren Ezizowa, pudamak boýunça işçi Gülbahar Orazgeldiýewa, hoşa berkidiji Enejan Begliýewa, pomidor ýygyjylar Ogulgerek Annamyradowa, Şirin Haýdarowa dagy has tapawutlanyp işleýärler.

Pomidoryň «Marvelance» görnüşini ekýäris. Bulgar burçudyr hyýar bolsa Gollandiýadan getirilen tohumlardan ösdürilip ýetişdirilýär. Kokos gabygyna ekilen pomidorlara awtomatlaşdyrylan usulda, damjalaýyn «Agro Flow» suwlama enjamy bilen mineral dökünler berilýär. Öndürilen önümler içerki bazarlarymyzdan daşary, Russiýa Federasiýasy, Gazagystan, Gyrgyz Respublikalary ýaly döwletlere hem eksport edilýär. Bize telekeçilik işi bilen meşgullanmaga, önümçiligi has-da giňeltmäge şeýle döwrebap şertleri döredip berip, hemaýat-goldawlaryny gaýgyrmaýan Gahryman Arkadagymyza egsilmez alkyş aýdýarys — diýip, «Oguz ýol» hojalyk jemgyýetiniň uly hünärmeni, agronom Bazar Annamyradow gürrüň berýär.

Hawa, ýyladyşhana şertlerinde bol gök-bakja ekinlerini, şol sanda pomidor hasylyny ýetişdirmekde işçi-hünärmenleriň aglabasynyň zenanlar bolmagy tötänden däldir. Ilkinji nobatda: «Gök-bakja önümleri bilen iň köp iş salyşýanlar kimler?» diýlen sowal berilse, gürrüňsiz: «Elbetde, zenanlar» diýlip jogap beriljekdigi ikuçsuz. Çünki häzirki ýaly ösen tehnologiýalaryň, gaýtadan işleýän önümçilikleriň ýok döwürlerinde hem ene-mamalarymyz ata-babalarymyzyň der döküp ýetişdiren gök-bakja önümlerinden mürepbelerdir goýultmalary, işdäaçarlary, kakdyr kişdeleri, pomidordyr hyýaryň duza ýatyrylan görnüşlerini, umuman, gyşa niýetlenen dürli huruşlyk, azyklyk önümleri taýýarlapdyrlar. Şeýle sazlaşykly zähmetiň netijesinde hem, halk paýhasynda «Tomus depesi gaýnamadygyň gyş gazany gaýnamaz» diýen atalar sözi döräpdir.

Ýene bir bellemeli zat, ekin diýeniň hem özüne nähili çemeleşilýändigini duýup bilýär. Çünki ol hem janly tebigatyň bir wekili ahyry! Aýdylyşy ýaly, «mal eýesiniň gözünden suw içýän» bolsa, ekin hem özüne edilýän idege görä bolup, eýesi bilen dilsiz-agyzsyz «sözleşip» bilýär. Ýyladyşhana şertlerinde ekin ekip, ondan ýylyň islendik döwründe hasyl almagyň hem özboluşly talaplary bar. Açyk meýdanyň öz ugruna emin-erkin ösüp oturan ekini bolmansoň, sähel gödek ýa ýalňyş hereket etdigiň, şol bir düýpden aljak hasylyň kemelibem bilýär. Şonuň üçin ýyladyşhana şertlerinde ösdürilip ýetişdirilýän ekinleriň ynjyklygyny, aýratyn zähmeti, eýeçilik gözi bilen seredilmegini talap edýändigini nazarda tutup, ylmy taýdan ykrar edilen usullar esasynda, örän seresaply, oýlanyşykly çemeleşmeli bolýar. Oba hojalyk işlerini hem edil çeper sungat derejesinde ýerine ýetirip bilýän zenanlarymyz bolsa muny kemsiz başarýarlar.

Bir gezek şäherde ýaşaýan, köpügören ýaşulularyň biri şeýle gürrüň berdi:

— Biziň oglanlyk döwürlerimiz her ýyl tomus paslynyň gelerine howlugardyk. Tomusky dynç alyş möwsümi başlandygy, obada ýaşaýan garyndaşlarymyzyňka eňerdik. Çogly güneşiň astynda akar ýapda suwa düşmegiň, bedreleri dolduryp, kemsiz bişen gyp-gyzyl pomidorlary ýygmagyň lezzeti bir başgady. Olaryň arasynda goşa biten, her dürli şekildäki pomidorlaram bolardy. Şonda öz tapan şeýle üýtgeşik pomidorlarymyzy biri-birimize görkezip begenişerdik. Ol döwürler häzirki ýaly ýyladyşhanalar ýokdy. Pomidordyr beýleki gök-bakja önümleri diňe tomus paslynda bol bolardy. Sowuk uransoň, bişip ýetişmedik pomidorlar pazyly bilen bilelikde ýörite jaýyň içinden asylyp goýlup, gyş üçin hem saklanardy. Şol pomidorlar jaýyň ýylylyk derejesine görä durup-durup gyzarardy, ýöne olar hem wagty bilen sowlardy. Onsoň, ýene täze hasyla garaşmaly bolýardy.

Mukaddes Garaşsyzlygymyzy gazananymyzdan soň, ýurdumyzyň oba hojalyk ulgamy düýpli özgerdi. Indi Gahryman Arkadagymyzyň taýsyz tagallalary bilen gurulýan döwrebap ýyladyşhanalaryň sany yzygiderli artýar. Hususyýetçilige giň ýol açylyp, türkmen telekeçileri oba hojalyk ugurly önümçiliklerde-de öwgä mynasyp işleri bitirýärler. Olar indi pomidor kişdesiniň önümçiligini ýola goýmak ýaly täze-täze tejribeleri özleşdirýärler. Ýylyň islendik döwründe ak bazarlarymyzdan gök-bakja önümlerini näçe diýseň tapyp bolýar. Özüňden öneniň bary özüňki-dä, özüňe geregini-hä peýdalanarsyň, artykmajynam gereklänlere satyp, girdeji gazanarsyň. Bu diňe bir daýhan babatda-da, uly ýurt derejesinde alnanda-da şeýle. Ine, muňa Garaşsyzlygyň gudraty diýilýär! Gahryman Arkadagymyzyň «Döwlet adam üçindir!» diýen ynsanperwerlige ýugrulan baş ýörelgesiniň halkyň ýaşaýyş-durmuş derejesini has-da gowulandyrmaga gönükdirilen beýik işlerdäki aýdyň beýany diýilýär! Şeýle beýik işleri amala aşyrýan hormatly Prezidentimize halkymyz hemişe alkyş aýdýar.

Hawa, ýaşuly örän mamla. Özüňden önen zadyň haýry başgaça bolýar. Isle peýdalan, sarp et, isle-de satyp, girdeji gazan, nep-nesibesi özüň bilendir! Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda gülläp ösýän ýurdumyzyň ähli ulgamlarynda döwrebap sanly tehnologiýalaryň, häzirki zaman täze tejribeleriň yzygiderli ornaşdyrylmagy bolsa özümizden önýän önümleriň hatarynyň has-da artmagyna ýardam edýär.

Aýmyrat PIRJIKOW,

žurnalist.

Hormatly Prezidentimiziň «Türkmenistanda öndürilýän önümlere çyzykly şertli belgileriň goýulmagyny girizmek hakynda» Kararyna laýyklykda döredilen Türkmenistanyň Çyzykly şertli belgiler boýunça Milli guramasy ýurdumyzda GS1 ulgamynyň işini dolandyrmaga ygtyýarlandyrylan ýeke-täk gurama bolup, häzirki wagtda onuň agzalarynyň sany 1741-e ýetdi. Bu gurama Halkara GS1 guramasynyň talaplaryny üstünlikli ýerine ýetirip, gysga wagtyň içinde ygtybarly we abraýly hyzmatdaş hökmünde halkara derejede ykrar edildi. Ol 111 döwletiň GS1 milli guramalarynyň biragyzdan ses bermegi bilen, Halkara GS1 guramasynyň agzasy boldy hem-de «GS1 Türkmenistan» brendine ygtyýarlyk aldy. «GS1 Türkmenistan» guramasy GS1 ulgamynda innowasiýa taýdan öňdebaryjy milli agza hökmünde ykrar edilip, GS1 Ýewropa Sebitleýin bileleşiginiň Portugaliýada geçirilen Global forumynda Ýewropanyň milli guramalarynyň 47-siniň biragyzdan ses bermegi bilen, öňdebaryjy GS1 Ýewropa Sebitleýin bileleşigine berkidildi.

Türkmenistanyň Çyzykly şertli belgiler boýunça Milli guramasynyň ýakynda bolup geçen umumy ýygnagynda bu hakda uly buýsanç bilen aýdyldy. Çykyş edenler häzirki wagtda öz önümlerini daşarky bazarlara çykarýan ýerli önüm öndürijileriň sanynyň barha artdyrylmagynda, ýurdumyzyň eksport ukyplylygynyň ýokarlandyrylmagynda bu guramanyň mynasyp goşandyny bellediler. Ýygnakda ara alnyp maslahatlaşylan meseleler we öňde goýlan wezipeler barada «GS1 Türkmenistan» guramasynyň başlygy Aýkamar Mälikgulyýewa şeýle gürrüň berdi:

— Milli guramamyz döredilen gününden bäri ýurdumyzyň kärhanalarynyň we telekeçileriň önümlerine çyzykly şertli belgileri paýlamak bilen, öndürijiden sarp edijä barýança, harytlaryň hasabatyny ýöretmäge we haryt dolanyşygynyň ýoluny yzarlamaga, wagtyny tygşytlamaga, alyjylara edilýän hyzmatlaryň hilini ýokarlandyrmaga ýardam edip gelýär. Täze tehnologiýalaryň ösmegi bilen, sarp edijileriň islegleriniň artýan döwründe olara hödürlenýän önümleriň hilini ýokarlandyrmak esasy meseleleriň biri bolup durýar. Şunuň bilen baglylykda, biz Türkmenistanda öndürilýän önümleriň dünýä bazarlarynda bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmak we içerki söwda ulgamyny kämilleşdirmek ugrunda öňdebaryjy halkara tejribelerden ugur alyp işleýäris. Öz önümlerini Russiýa, Ukraina, Belarus, Türkiýe, Belgiýa, Hytaý ýaly döwletlere eksport edýän Milli guramanyň agzalaryndan ýurdumyzyň Dokma ministrliginiň kärhanalaryny, «Bereket», «Hasar», «Ak gap» hojalyk jemgyýetlerini, «Parahat», «Täç hil» hususy, «Täze aý» konditer önümleri kärhanalaryny görkezmek bolar.

«Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasynyň» üstünlikli durmuşa geçirilmegi bilen, ykdysadyýetde bolup geçýän özgertmeler milli guramanyň işinde-de giňden öz beýanyny tapýar. Halkyň çyzykly şertli belgiler we awtomatlaşdyrylan anyklaýyş barada maglumat almaga isleglerini kanagatlandyrmak maksady bilen, ýurdumyzyň köpçülikleýin habar beriş serişdeleri arkaly okuw-tanyşdyryş işlerini yzygiderli geçirýäris. Önüm öndürijileri, sarp edijileri we söwda nokatlaryny birikdirýän web sahypamyz arkaly olar özüni gyzyklandyrýan meseleler boýunça giňişleýin maglumatlary alýar. Web sahypada agzalarymyz öz şahsy otagyny açyp, onda çyzykly şertli, global anyklaýyş belgilerini, harytlaryny, önümlerini hasaba goýup, üýtgedip, täze çyzykly şertli belgileri döredip bilýärler.

Türkmenistanyň başlangyjy bilen, «Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly» diýlip yglan edilen 2021-nji ýylda GTIN ( Global söwda haryt belgisi) ştrih-kodunyň döredilmegine 50 ýyl doldy. 1971-nji ýylyň 31-nji martynda häzirki zaman ykdysadyýetinde täze, döwrebap ulgam döredildi diýsek hem bolar. Ol harytlaryň dünýä boýunça sazlaşykly söwdalaşylmagyna ýardam berip gelýär. Türkmenistanda GTIN ştrih-kodlaryň 50070 sanysy türkmen haryt öndürijileri üçin döredilip berildi. Munuň özi bedew bady bilen ösýän ýurdumyzda harytlaryň 50 müňden gowrak görnüşiniň öndürilýändigini aňladýar.

Milli ykdysadyýeti ösdürmäge, ýurduň halkara giňişlikdäki abraýyny barha belende galdyrmaga, halkyň ýaşaýyş-durmuş derejesini has-da ýokarlandyrmaga gönükdirilen Döwlet maksatnamalarynyň üstünlikli durmuşa geçirilmegine goşant goşmak ugrunda mundan beýläk-de tutanýerli zähmet çekip, mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllyk toýuna mynasyp sowgatly bararys. Gahryman Arkadagymyzyň janynyň sag, ömrüniň uzak bolmagyny arzuw edýäris.

Keýik UMAROWA.

«Türkmenistan».

Ýurdumyzda ýokary tehnologiýaly innowasion önümçilikleri ösdürmäge, kiçi we orta telekeçiligi düzümleýin üýtgedip gurmaga aýratyn üns berilýär. Häzirki döwürdäki tehniki ösüş, sarp edijileriň islegleriniň has döwrebap kanagatlandyrylmagy, köp babatda, ykdysadyýetiň hususy böleginiň alyp barýan işleriniň netijeliligine baglydyr. Bu gün türkmen telekeçileri dürli pudaklarda giň gerimli işleri alyp barmak bilen, çylşyrymly we iri möçberli taslamalary durmuşa geçirmekde belent sepgitlere ýetýärler.

Soňky on bäş ýyla barabar wagtyň dowamynda Balkan welaýaty boýunça açylyp, ulanylmaga berlen, häzirki zaman hil ülňülerine doly laýyk gelýän medeni-durmuş maksatly binalaryň, oba hojalyk önümlerini, senagat harytlaryny öndürýän, gurluşyk serişdelerini taýýarlaýan önümçilik desgalarynyň, ýaşaýyş jaýlarynyň ymaratlaryny ýerli hususy kärhanalaryň gurluşykçylarynyň ýokary ölçeglere laýyk bina edendiklerini hem aýratyn nygtamak gerek.

Ýeri gelende aýtsak, häzirki wagtda welaýat boýunça öndürilýän senagat önümleriniň deň ýaryna barabary ykdysadyýetiň döwlete degişli bolmadyk böleginiň paýyna düşýär. Günbatar sebitde döwrebap işleri bitirýän hususy kärhanalaryň biri hem Balkanabat şäheriniň Jebel şäherçesiniň senagat zolagynda ýerleşýän «Demir ölçeg» hususy kärhanasydyr. Kärhananyň hünärmenleri şu günler «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynyň ruhuna mynasyp işleri alyp barýarlar. Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň we onuň partiýasynyň agzasy bolan bu kärhana ýurdumyzyň elektrik energetikasy ulgamynda we dürli pudaklaryň elektrik gurnama işlerinde öz mynasyp ornuny tapan öňdebaryjy kärhanalaryň hatarynda tanalýar. Bu hususy kärhana öz müşderilerine enjamlary satyn almak, materiallary (serişdeleri) ibermek, synagdan geçirmek, ulanyşa tabşyrmak, tehniki hyzmatlary ýola goýmak, elektrik ulgamynda esasy howpsuzlyk çäreleriniň biri bolan ýereçatmalary, ýyldyrymdan goraýjylary gurnamak we başga-da ýöriteleşdirilen köp sanly hyzmatlary hödürleýär. Şonuň ýaly-da, kärhananyň öz işine ussat hünärmenleri elektrik enjamlaryny ýokary woltlarda synamak, ölçemek, rele goraglaryny, awtomatikany gurnamak we sazlamak, kuwwatlylygy 35 kilowata çenli bolan elektrik howa geçirijileri arkaly howa geçirijileri çekmek, tok geçiriji ulgamlaryň ugrunda yşyklandyryş üçin sütünleri oturtmak, dizel generatorlaryny abatlamak we olara hyzmat etmek ýaly jogapkärli işleri birkemsiz ýerine ýetirýärler. Kärhana buýrujylaryň talaplaryny doly kanagatlandyrýandygy bilen tapawutlanýar.

— Gahryman Arkadagymyzyň telekeçiligi ählitaraplaýyn ösdürmäge döredip berýän taýsyz mümkinçiliklerinden ruhlanýan hususy kärhanamyzyň hünärmenleriniň geçen ýyl Balkanabat ýod zawodynyň Hazar şäheriniň golaýyndaky önümçilik bölüminde amala aşyran işleri hem ýokary talaplara doly laýyk gelýär. Hünärmenlerimiz bu ýerde çig mal almakda ulanylýan guýularyň elektrogurnama işlerini üstünlikli ýerine ýetirdiler. Şol guýulara barýan, uzynlygy 13,5 kilometrden hem geçýän elektrik geçiriji ulgamlar we olaryň sütünleriniň durky doly täzelenildi. Şeýle hem geçen ýyl Balkanabat şäherinde gurlan, her biri dört gatly, iki sany ýaşaýyş jaýlarynyň elektrik işleriniň ählisini amala aşyrdyk. «Türkmennebit» döwlet konserniniň buýurmalary esasynda, onuň kärhanalaryndaky tok bilen işleýän hereketlendirijileriň abatlaýyş-sazlaýyş işlerini ýokary hilli ýerine ýetirdik. Kärhanamyzyň abatlaýyş-sazlaýyş bölüminde güýçli elektrohereketlendirijileriň we transformatorlaryň sarym işleri hem takyk we ýokary hilli amal edilýär. Demir gatlaklaryndan taýýarlanan elektrik enjamlary üçin ýörite paýlaýjy şitlerdir gutularymyz hem bäsdeşlige ukyplylygy bilen tapawutlanýar — diýip, hususy kärhananyň direktory Serdar Mätiýew gürrüň berdi.

«Demir ölçeg» hususy kärhanasynyň önümçilik bölümindäki Türkiýäniň «DURMA» kompaniýasyndan satyn alnan kuwwatly enjamlar her bir ýerine ýetirilýän işde ýokary netijeleri gazanmaga giň mümkinçilik berýär. Kärhananyň uzak aralyklara kuwwatlylygy 35 kilowata çenli bolan elektrik toguny geçiriji ulgamlary, olaryň gurnama işlerini, elektrotehniki enjamlaşdyrma degişli taslamalary, transformatorlaryň, elektrik energiýasyny paýlaýjy we gözegçilik enjamlarynyň synagyny, degişli enjamlaryň rele goragyny we awtomatikasyny sazlamak, magdan çykarylyşynda, ýerüsti önümçilik desgalarynda gurluşyk-gurnama we başga-da köp sanly sargytlar boýunça bitirýän işleri «Türkmenstandartlary» döwlet gullugy tarapyndan barlagdan geçirilip, buýrujylara tabşyrylýar.

50-ä golaý adamy hemişelik iş orunlary bilen üpjün eden bu hususy kärhananyň hünärmenleri ata Watanymyzyň ykdysady kuwwatynyň has-da artmagy, halkymyzyň bagtyýarlygy üçin halal zähmet çekmäge taýsyz mümkinçilikleri döredýän Gahryman Arkadagymyza alkyş aýdyp, «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylyny ýokary önümçilik üstünliklerine beslemek ugrunda has-da gaýratly zähmet çekýärler.

Hojaberdi BAÝRAMOW.

«Türkmenistan». Surata düşüren Andreý PAKULOW.

Ulanylmaga tabşyrylan ýyladyşhana toplumlarynyň altysy hem ähli görkezijiler, şol sanda tehnologik üpjünçiligi boýunça dünýä ölçeglerine kybap gelýär. Olarda her ýylda gök önümleri öndürmek üçin zerur bolan ähli mümkinçilikler döredildi. Öndürilen önümler içerki we daşarky bazarlarda ýerleniler. Obasenagat toplumynyň bu desgalarynyň açylmagy ilatyň iş bilen üpjünçilik meseleleriniň çözülmegi bilen baglylykda hem uly ähmiýete eýe bolup, täze iş orunlarynyň döredilmegini şertlendirýär.

Ýyladyşhanada ekinleri ekmekden, olary ösdürip ýetişdirmekden we ideg etmekden başlap, işgärleriň zähmetini guramaga çenli önümçilik işleriniň dolandyrylyşy sanly ulgam arkaly amala aşyrylýar. Ýylylygyňdyr çyglylygyň, hasyllylygyň görkezijileri, hasylyň ýygnalan möhleti, taýýar önümiň ulag serişdesine ýüklenendigi, onuň içerki we daşarky bazarlara ugradylandygy, ulagly alnyp barylýan wagtynda saklanyş şertleri hem-de paýlanylyşy baradaky maglumatlar onlaýn görnüşde merkezleşdirilen dolandyryş ulgamyna gelip gowuşýar.

Hormatly Prezidentimiziň üstünlikli alyp barýan parasatly syýasaty we durmuşa geçirýän il-ýurt bähbitli, dünýä ähmiýetli beýik işleriniň netijesinde eziz Watanymyz ösen ýurtlaryň hatarynda özüniň mynasyp ornuny eýeleýär. «Türkmenistan –— parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistan dünýäde syýasy, ykdysady kuwwatyny artdyryp, bedew bady bilen ynamly öňe barýar. Muňa ýurdumyzda günsaýyn bolup geçýän iri taryhy wakalar aýdyň şaýatlyk edýär. Mähriban halkymyz şu günler eziz Diýarymyzyň Garaşsyzlygynyň şanly 30 ýyllyk hem-de Aşgabadyň esaslandyrylmagynyň 140 ýyllyk baýramçylygyna uludan taýýarlyk görýär. Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzalary tarapyndan öňdebaryjy tehnologiýalar bilen üpjün edilýän obasenagat toplumyna degişli täze desgalar yzygiderli gurulýar. Bu babatda üstümizdäki ýylyň 25-nji martynda hormatly Prezidentimiziň gatnaşmagynda Ahal welaýatynyň Kaka etrabynda «Oguz ýoly» hojalyk jemgyýeti tarapyndan gurlan döwrebap ýyladyşhana toplumynyň açylandygyny, şeýle hem Gahryman Arkadagymyzyň sanly ulgam arkaly ýurdumyzyň ähli welaýatlarynda gurlan täze ýyladyşhanalaryň açylyşyna ak pata berendigini uly buýsanç bilen ýatlasymyz gelýär.

Ýeri gelende aýtsak, hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda ýurdumyzda telekeçilik ulgamy hemmetaraplaýyn ösdürilýär, innowasion tehnologiýalar we döwrebap bazar usullary giňden ornaşdyrylýar, milli ykdysadyýetimiz senagatlaşdyrylýar, dünýä bazarynda bäsdeşlige ukyply ýokary hilli önümler giňden öndürilýär. Muny şol gün Ahal welaýatynyň Kaka we Ak bugdaý etraplarynda, Balkan welaýatynyň Türkmenbaşy şäherinde, Daşoguz welaýatynyň Görogly, Lebap welaýatynyň Çärjew, Mary welaýatynyň Sakarçäge etraplarynda açylyp ulanylmaga berlen täze, döwrebap ýyladyşhana toplumlary hem aýdyň subut edýär.

Gahryman Arkadagymyzyň köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekillerine döredýän giň mümkinçilikleriniň netijesinde bize-de bu ýatdan çykmajak wakanyň şaýady bolmak miýesser etdi. Şatlykly we şowhunly toý-baýrama öwrülen bu dabarada hormatly Prezidentimiz çykyş edip, häzirki döwürde azyk howpsuzlygyny üpjün etmek we oba hojalygyny durnukly ösdürmek örän möhüm wezipeleriň biri bolup durýandygyny, ýurdumyzyň ähli welaýatlarynda şular ýaly önümçilik desgalarynyň giň gerim bilen gurlup, bagtyýar halkymyzyň hyzmatyna berilýändigini nygtady. Bu bolsa hususy önüm öndürijilerimiz tarapyndan dürli azyk önümleriniň, şol sanda gök-bakja, miwe we beýleki önümleriň öndürilýän möçberlerini yzygiderli artdyrmaga, döwrebap önümçilik kärhanalarydyr ýyladyşhanalary döretmäge, bazar gatnaşyklaryny we işewürligi ösdürmäge, eksporta niýetlenen önümleriň möçberlerini artdyrmaga giň mümkinçilikleri döredýär.

Dabaranyň çäklerinde bize ýurdumyzyň telekeçileri bilen söhbetdeş bolmak pursatlary hem döredi. Ildeşlerimiz Şamyrat Herremow, Begenç Arazow, Maksat Ibragimow we beýlekiler milli telekeçiligimiziň ösüşine berýän uly ünsi, hususy pudagyň wekillerine döredip berýän ähli şertleri üçin Gahryman Arkadagymyza özleriniň alkyşlaryny aýtdylar. Biziň telekeçilerimiziň gazanan üstünliklerini, öndürýän önümlerini bu ýerde gurnalan sergide göreniňde buýsanman saklanmak mümkin däl. Sergide gök önümleriň, miweleriň we bakja, däne, süýt, et, süýji-köke önümleriniň, gaplanan önümleriň, miwe kişdeleriniň, duza ýatyrylan önümleriň, miwe suwlarynyň, şireli içgileriň dürli görnüşleri, şeýle hem hormatly Prezidentimiziň bimöçber aladalary netijesinde zähmetsöýer watandaşlarymyza paýlanan dürli kysymly häzirki zaman oba hojalyk tehnikalary görenleri haýrana goýdy we buýsandyrdy.

Şol dabaraly gün ulanylmaga berlen ýyladyşhanalar barada aýtsak, onda olaryň ýylda 8 müň 750 tonna gök önümleri öndürmäge mümkinçilikleriniň bardygyny bellemeli. Şeýle hem, häzirki zaman tehnologiýalary we suw tygşytlaýjy ulgamlar ornaşdyrylan ýyladyşhanalaryň işe girizilmegi bilen 400-e golaý täze iş ornunyň döreýändigi hem örän ähmiýetlidir.

«Oguz ýoly» hojalyk jemgyýeti tarapyndan gurlan döwrebap ýyladyşhana ýylda 2000 tonna gök-miwe önümlerini ýetişdirmäge niýetlenen. Onuň tutýan meýdany 8 gektara barabardyr. Ýyladyşhana daşary ýurtly meşhur kompaniýalaryň enjamlary, häzirki zamanyň iň kämil tilsimatlaryndan peýdalanyp gurlupdyr. Bu ýerde ýerleşdirilen tehnologiýa howa ulgamy, ýagny çyglylyk, kömürturşy gazyň ýagdaýy we ýagtylyk ýörite gurnalan kämil tilsimatlar arkaly sazlanýar. Tomus aýlarynda degişli derejedäki salkynlygy saklamak üçin bu ýerde sowadyjy enjamlar oturdylypdyr. Ýyladyşhanada pomidoryň dürli görnüşlerini ýetişdirmek üçin ähli şertler göz öňüne tutulypdyr. Bu ýerde pomidor bilen birlikde, gök önümleriň beýleki görnüşlerini hem ýetişdirip bolýar. Ýygnalan hasyly daşamak üçin degişli enjamlar goýlupdyr. Bu ýerde ýetişdirilýän ter önümler hem içki bazarlarymyza, hem daşary ýurt bazarlaryna ugradylýar.

Täze ýyladyşhananyň işe girizilmegi bilen 85 sany täze iş orny döredi. Hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallalary esasynda «Oguz ýoly» hojalyk jemgyýetiniň paýyna düşen Mahmal ýaýlasy diýlip atlandyrylan bu giň meýdanda alma agajynyň 1 million 300 müň düýp dürli görnüşli nahallary oturdylypdyr. Geljekde şu ýerde döwrebap sowadyjy ammarlary gurmak meýilleşdirilýär.

Milli Liderimiziň telekeçilerimize berýän uly goldawy esasynda ilatymyz ýylyň ähli möwsüminde ekologiýa taýdan arassa önümler bilen üpjün edilýär, ýurdumyzyň eksport kuwwaty ýokarlanýar, döwrebap tilsimatlar arkaly oba senagatynyň kämil düzümi emele getirilýär, tarp ýerler özleşdirilýär, täze iş orunlary döredilýär. Bu guwandyryjy işleriň netijesinde biziň saçaklarymyzyň berekedi artyp, halkymyzyň ýaşaýyş derejesi barha ýokarlanýar.

Bizi abadan we bagtyýar durmuşda ýaşadyp, ata Watanymyzy ösüşli ýol bilen ynamly öňe alyp barýan belent mertebeli Arkadagymyzyň jany sag, ömri uzak, ýurt we dünýä ähmiýetli tutumlary rowaç bolsun!

Batyr MYRADOW,

«Türkmen dünýäsi» gazetiniň baş redaktory.

Hormatly Prezidentimiziň ýurdumyzyň önümçilik kuwwatyny artdyrmak we azyk bolçulygyny pugtalandyrmak ugrundaky tagallalaryna hususy pudagyň wekilleri hem saldamly goşant goşýarlar. Telekeçileriň ir-iýmişiň we miwäniň dürli görnüşlerini ýetişdirmek ugrunda alyp barýan tutanýerli işleri bu ugurda bellenilmäge mynasypdyr.

Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzasy «Miweli oba» hojalyk jemgyýetiniň Gökdepe etrabynyň çägindäki kömekçi hojalygynda miweli baglary ýetişdirmekde we olardan bol hasyl almakda uly tagallalar edilýär. Kömekçi hojalygyň 36 gektara ýaýylyp gidýän giň meýdanyna alma baglary bezeg berýär. Türkmenistanyň Kärdeşler arkalaşyklarynyň Ahal welaýat we Gökdepe etrap birleşmeleriniň başlangyjy esasynda ol ýerde bolup, bagçylyk işleriniň alnyp barlyşy bilen tanşanymyzda, hususy pudagyň wekilleriniň bu ugurdaky rowaçly gadamlary bizde ýakymly duýgulary döretdi.

Kömekçi hojalygyň alma bagynyň 30 gektary «Ýaňgala» daýhan birleşiginiň, 6 gektary bolsa, «Köpetdag» daýhan birleşiginiň çäginde ýerleşýär. Olarda alma baglarynyň daşary ýurtlardan getirilen ýokary hasylly görnüşleri ýetişdirilýär. Kömekçi hojalygyň hünärmeni Söhbet Annaberdiýewiň aýtmagyna görä, bu ýerde mundan 6 ýyl ozal daşary ýurtlardan getirilen «golden renders», «fuji», «scarlet», «jeromin», «pinklady», «chief red» ýaly görnüşli alma nahallarynyň 93 müň düýbi oturdyldy. Almanyň bu görnüşleri Ýewropa döwletlerinde uly meşhurlyga eýedir. Baglara talabalaýyk ideg edilmegi netijesinde indi birnäçe ýyldan bäri olardan almanyň bol hasyly alnyp gelinýär.

Alma bagynda bolanyňda, işleriň oňat ýola goýlandygyna göz ýetirýärsiň. Bu ýerde baglary ýetişdirmegiň häzirki zaman ylmynyň ýokary gazananlaryndan, döwrebap usullardan ýerlikli peýdalanylýar. Baglary suwarmakda kämil tehnologiýalaryň ulanylyp, suwaryşyň damjalaýyn usulyndan peýdalanylmagy, dökünler bilen iýmitlendirmekde hem öňdebaryjy kämil usullaryň ulanylmagy munuň şeýledigine şaýatlyk edýär. Alma bagynyň üsti tutuşlygyna ýörite örtük bilen basyrylypdyr. Munuň özi baglary amatsyz howa şertlerinden şeýle-de ýiti gün şöhlesiniň täsirinden goramakda uly ähmiýete eýedir.

Hünärmen bize baglaryň iýmitlendirilişi barada hem täsirli gürrüň berdi. Onuň aýdyşy ýaly, baglaryň ideg işleri ýylyň dowamynda yzygiderli ýerine ýetirilýär. Baglar, esasan-da, ýerli dökünler bilen iýmitlendirilýär. Maý aýynda karbamid, kaliý, noýabr-dekabr aýlarynda fosfor bilen gurplandyrylýar. Gyş aýlarynda, howa şertlerine baglylykda, baglarda çyrpym işleri degişli kadalara laýyklykda geçirilýär.

Kömekçi hojalygynda ýetişdirilýän baglaryň boýy 2 — 2,5 metre çenli ýetýär. Bu baglar 25 ýyla çenli hasyl bermäge ukyplydyr. Baglaryň her biri möwsümde 15—20 kilograma çenli hasyl berýär. Her ýylda alma bagyndan 300 tonnadan gowrak hasylyň alynýandygyny bize gürrüň berdiler. Datlydan tagamlylygy bilen tapawutlanýan bu almalar şerbetli içgileriň, mürepbäniň önümçiligi üçin örän bähbitli bolup durýar.

«Miweli oba» hojalyk jemgyýetiniň kömekçi hojalygynyň bagbanlarydyr hünärmenleri häzirki günlerde baglaryň idegini talabalaýyk alyp barmak bilen, mukaddes Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllygynyň uludan toý ediljek şanly ýylymyzda baglardan almanyň bol hasylyny ýetişdirmegi maksat edinýärler.

Aýdo ŞEKEROW,

ýörite habarçymyz.SURATDA: kömekçi hojalygyň alma bagy.Surata düşüren awtor.

Bilşimiz ýaly, Söwda-senagat edarasynda 17-nji martda Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň döredilmeginiň 13 ýyllygy mynasybetli sergi we birleşmäniň agzalarynyň maslahaty öz işine başlady. Oňa ýurdumyzyň telekeçileri, hojalyk jemgyýetleriniň we hususy kärhanalarynyň wekilleri öz öndürýän önümleri bilen gatnaşdylar. Serginiň çäklerinde dürli ugurlar boýunça «Ýylyň iň gowy telekeçisi» atly bäsleşigiň jemleri jemlendi. Bu köptaraply gözden geçiriliş türkmen telekeçileriniň mümkinçiliklerini we milli önümlerimiziň ýokary hil derejesini hem-de täzeçillige esaslanýan ýerli önümçiligiň kuwwatyny doly äşgär edýär.

«BELENT AKABANYŇ» MAKSATLARY BELENT

2014-nji ýylda döredilen «Belent akaba» hojalyk jemgyýeti çagalar üçin niýetlenen oturgyçlaryň, partalaryň, oýunjaklaryň önümçiligi bilen meşgullanýan Türkiýe Respublikasynyň «Oskar» kompaniýasy bilen hyzmatdaşlyk saklaýar we onuň Aşgabatdaky ýörite dileri hökmünde çykyş edýär. Olaryň önümleriniň arasynda dürli ýaşdaky çagalar üçin ýokary hilli plastmassa oýunjaklar, laboratoriýa we görkezme esbaplary, uly bolmadyk tekjeler, dürli ölçeglerdäki oturgyçlar we partalar bar. Umuman, hojalyk jemgyýetiniň önümleriniň ählisi bilim ulgamyna gönükdirilen.

«Belent akaba» hojalyk jemgyýeti ýerli çig maldan oturgyçdyr partalaryň önümçiligini hem ýola goýdy. Olar çig mal hökmünde Gyýanlyda öndürilýän polietilen we polipropilenden peýdalanýarlar. Dürli reňkdäki göze gelüwli we rahat oturgyçlar özüniň berkligi bilen tapawutlanýar. Hojalyk jemgyýeti şeýle oturgyçlaryň her aýda 3 müňden gowragyny öndürýär. Olaryň hatarynda bir we iki adamlyk partalar hem bar. Bu partalar ähli aýratynlyklary boýunça daşary ýurtlardan getirilýän nusgalar bilen bäsleşmäge ukyplydyr. Olarda kitap-depder goýmak üçin ýörite tekje, asgyç we beýlekiler göz öňünde tutulypdyr. Geljekde «Belent akaba» hojalyk jemgyýetiniň öndürýän okuw esbaplaryny eksport etmek meýilleşdirilýär.

«DEŇIZHAN» TEKSTIL: ÝAKYMLY WE DÖWREBAP

«Deňizhan» hususy kärhanasy 2020-nji ýylda esaslandyrylyp, bu sergide tekstil önümlerini köpçülige hödürledi. Heniz döredilenine onçakly köp wagt geçmedigem bolsa, kärhananyň önümleri ýokary hilliligi bilen tapawutlanýar. Dürli ýaşdaky erkek adamlar, aýal-gyzlar, çagalar üçin trikotaždan, ýüpekden, ýüňden, pagtadan egin-eşikleri öndürýän kärhananyň merkezi Aşgabat şäherinde ýerleşýär. Bu kärhananyň öndürýän egin-eşikleri ýumşaklygy, rahatlygy we döwrebap biçüwi bilen sergä gatnaşyjylaryň ünsüni çekdi. Diňe bir owadanlygy we göze gelüwliligi bilen tapawutlanman, eýsem, bu önümler diýseň amatly bahadan alyjylara hödürlenýär.

Hususy kärhana diňe egin-eşik däl, eýsem, aýakgap önümçiligini hem ýola goýmagy maksat edinýär. Matadan we tekstil önümlerinden tikilen sport aýakgaplary, gündelik durmuş üçin ýeňil hem-de rahat aýakgaplar dürli reňklerde we ölçeglerde hödürlener. Biz hem halkymyza hyzmat etmek üçin belent maksatlary nazarlaýan hususy kärhananyň işinde uly üstünlikleri arzuw edýäris!

TOÝ SAÇAGYNDA «DOGANLAR ÝYLDYZY»

Halkymyzda «süýjülikde gatnaşmak» diýen aýtgy bar. Türkmenler hoş niýet bilen biriniň öýüne baranlarynda mukaddes saýylýan saçagy ýanlaryndan goýmandyrlar, onda mele-myssyk çörek bilen hökmany suratda süýjülik hem bolaýmaly diýip hasaplapdyrlar. Çünki süýjülik süýji durmuşy alamatlandyrýar. Toý-baýramlarda saçagy şirin-şeker nygmatlar bilen bezemek, şatlykly günlerde süýjülikleri paýlamak we seçmek edim-gylymlarymyza giňden ornapdyr. Galyberse-de, biz bir çagany söýgülänimizde hem «Süýji bereýinmi?» ýa «Saňa şokolad alyp berjek» ýaly jümleleri aýdanymyzy duýman galýarys. Biz bu hakda söz açmak bilen, gürrüňimiziň hörpüni eýýäm iki ýyldan gowrak wagt bäri halkymyzyň «agzyny süýjütmek» bilen meşgullanýan «Doganlar ýyldyzy» hususy kärhanasyna syrykdyrmak isleýäris.

Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzasy, telekeçi Çary Sähedow tarapyndan 2018-nji ýylda esaslandyrylan «Doganlar ýyldyzy» hususy kärhanasy konditer we şokolad önümleri bilen saçaklarymyzy bezeýär. Bu haryt nyşany bilen köpimiz tanyşdyrys. Toý-baýramlarda, myhmançylykda ýa-da süýji-köke almak üçin dükanlara baranymyzda owadan gaplara gaplanan «Doganlar ýyldyzynyň» şokolad önümleri gözümize ilýär. Bu önümler diňe bir özüniň tagamy bilen däl, eýsem, elýeterliligi we köpdürlüligi bilen hem tapawutlanýar.

«Doganlar ýyldyzy» haryt nyşany bilen 45 görnüşli şokolad öndürilýär. Olaryň hatarynda bezelen gaplarda assorti şokoladlar, gaplanan süýjüler, içi huruşly we huruşsyz süýjüler... bar. Hususy kärhananyň önümleri diňe bir içerki bazarlarda däl, daşary ýurtlarda hem uly islegden peýdalanýar. Bu önümler Gyrgyz Respublikasy, Owganystan Yslam Respublikasy ýaly döwletlere eksport edilýär. Hususy kärhananyň hünärmenleri eksporty has-da artdyrmagy meýilleşdirýärler. Şeýle hem «Doganlar ýyldyzy» haryt nyşanly şokoladlar ISO we «Halal» halkara ülňülerine doly laýyk gelýär. Geçen ýyl bolsa kärhana Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesi hem-de Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler partiýasynyň Merkezi Geňeşi tarapyndan yglan edilen «Ýylyň öňdebaryjy işewüri» atly bäsleşiginiň «Ýylyň täze önüm öndürijisi» ugry boýunça baýrakly orna mynasyp boldy. Bu bolsa «Doganlar ýyldyzy» hususy kärhanasynyň önümleriniň ýokary hil derejesinden habar berýär.

Dawut ASGAROW,

Magtymguly adyndaky Türkmen döwlet uniwersitetiniň talyby, «Nesil».

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda ýurdumyzyň ykdysadyýetini diwersifikasiýa we innowasiýa ýoly bilen ösdürmäge, maýa goýumlaryň möçberlerini yzygiderli artdyrmaga, täze döwrebap durmuş-önümçilik maksatly binalarydyr desgalary gurmaga, pudaklary hem-de ýurdumyzyň sebitlerini sazlaşykly ösdürmäge, ykdysadyýetimiziň eksport kuwwatlylygyny pugtalandyrmaga, daşary ýurtlardan getirilýän önümleriň ornuny tutýan ýerli döwrebap önümçilikleri döretmäge, ykdysadyýetiň hususy bölegini goldamaga hem-de ösdürmäge uly ähmiýet berlip, asyrlara barabar işler durmuşa geçirilýär.

Ykdysadyýetiň hususy böleginde öňdebaryjy tehnologiýalara daýanýan, senagat, oba hojalyk we gurluşyk kärhanalaryny özünde jemleýän senagatçylar gatlagy emele geldi, hususy bölegi döwlet tarapyndan goldamagyň hukuk binýady we hojalyk ulgamy döredildi, ýeňillikli karzlaşdyrmak işi ýola goýuldy, eksporta gönükdirilen we importy çalyşýan önümçilikleri ösdürmegiň hojalyk ulgamy yzygiderli kämilleşdirildi. Milli ykdysadyýetiň wajyp pudaklarynda, ilkinji nobatda, senagatda, gurluşykda, gurluşyk materiallary senagatynda, oba hojalyk toplumynda döwlet tarapyndan döwlet-hususyýetçilik hyzmatdaşlygy ýola goýlup, ýokary depginler bilen ösdürilýär.

Telekeçiligi we hususyýetçiligi ösdürmek üçin ýeterlik derejede maliýe-bank binýady döredildi.

Gahryman Arkadagymyzyň başlangyçlary bilen ýurdumyzda telekeçiligiň oňyn ösüşini höweslendirmäge gönükdirilen çärelerdir gurallaryň giň toplumyny öz içine alýan döwlet syýasaty amala aşyrylýar. Netijeli işewürligi alyp barmak üçin amatly şertler döredilýär, kanunçylyk binýady döwrüň talabyna, Türkmenistanyň Konstitusiýasyna we halkara şertnamalara laýyklykda yzygiderli kämilleşdirilýär.

«Kiçi we orta telekeçiligi döwlet tarapyndan goldamak hakynda» Türkmenistanyň Kanunynda telekeçiligiň bu subýektlerini döwlet tarapyndan goldamagyň netijeli guralyny döretmek hem-de telekeçiligi ösdürmegiň höweslendirilmegi, täze iş orunlarynyň döredilmegi, ýurdumyzyň haryt öndürijileriniň bäsdeşlige ukyplylygynyň ýokarlandyrylmagy, ýurduň durmuş-ykdysady ösüşinde olaryň mümkinçilikleriniň doly möçberde ulanylmagy üçin amatly maliýe, maýa goýum, maddy-tehniki we beýleki şertleri döretmek boýunça ýerine ýetirilmeli wezipeler hem-de bu ugurda döwlet syýasatynyň hukuk esaslary özüniň beýanyny tapdy.

Ýurdumyzy senagatlaşdyrmak syýasatynyň baş mazmuny bäsdeşlige ukyply, ylmyň we tehnikanyň iň täze gazananlaryny özünde jemleýän, eksporta niýetlenen, ýokary tehnologik önümleri öndürýän senagat kärhanalaryny döretmekden ybarat bolup durýar. Munuň özi daşary ýurtlaryň kämil tehnologiýalaryny we tehnikalaryny satyn alyp önümçilige ornaşdyrmak bilen bir hatarda, ýurdumyzyň milli innowasion ulgamyny has-da ösdürip, döwrebap bazar şertlerine laýyk gelýän derejelere çykarmagy talap edýär.

Hormatly Prezidentimiziň oba hojalygyny düýpli özgertmek baradaky strategiýasy bilen baglylykda, Türkmenistanda obasenagat toplumyny diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmek we önümçilik kuwwatlyklaryny artdyrmak, pudagyň ähli ulgamlaryna iň döwrebap tehnikalary giňden ornaşdyrmak, gyzyklanma bildirýän daşary ýurtly hyzmatdaşlaryň ählisi bilen özara bähbitli hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmek boýunça yzygiderli çäreler görülýär.

Döwlet Baştutanymyzyň yzygiderli kabul edýän kararlaryna laýyklykda, obasenagat toplumynyň tehniki binýadyny täzelemäge ägirt uly maliýe serişdeleri gönükdirilýär. Häzirki wagtda bu toplumyň üsti dünýäniň meşhur önüm öndürijileriniň, şol sanda Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň döwrebap traktorlary, kombaýnlary, beýleki maşynlary we enjamlary bilen ýetirilýär.

Şunuň bilen baglylykda, hormatly Prezidentimiziň 2018-nji ýylyň güýzünde Amerikanyň Birleşen Ştatlarynda bolup, Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 73-nji mejlisine gatnaşan pursadynda, «John Deere» amerikan kompaniýasynyň ýolbaşçysy — Ýewropada, GDA we Aziýa ýurtlarynda hem-de Afrikada oba hojalyk we bag-seýilgäh tehnikalary bölüminiň prezidenti Mark fon Pentsi kabul edendigini ýatlamak ýakymly.

Duşuşygyň dowamynda, ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň ýagdaýyna we geljegine gyzyklanma bildirilip, söhbetdeşlik geçirildi. Milli Liderimiz oba hojalyk tehnikalary taýýarlanylanda, Türkmenistanyň toprak-howa şertleriniň göz öňünde tutulmalydygyny aýdyp, olaryň iş aýratynlyklaryna ünsi çekdi.

Ýeri gelende aýtsak, «John Deere» kompaniýasy türkmen daýhanlarynyň uzak möhletli we ygtybarly hyzmatdaşlarynyň biridir. Bütin dünýäde meşhur bolan amerikan tehnikasy indi 25 ýyldan gowrak wagtdan bäri içerki bazarda uly islegden peýdalanýar.

Hormatly Prezidentimiziň «Telekeçi fiziki we ýuridiki şahslaryň satyn alýan oba hojalyk tehnikalarynyň we enjamlarynyň bahalaryny maliýeleşdirmek hakyndaky» Kararyna laýyklykda, 2020-nji ýylyň sentýabr aýynda 1-nji tapgyrda gelip gowşan «John Deere» kysymly oba hojalyk traktorlary we enjamlary mukaddes Garaşsyzlygymyzyň 29 ýyllygy we Watanymyzyň hemişelik Bitaraplygynyň 25 ýyllygy mynasybetli hususyýetçilere ajaýyp baýramçylyk sowgady boldy.

1999-njy ýylda bu kompaniýanyň Türkmenistanda ýerleşýän «serwis agenti» — «IPS Agri» bilelikdäki kärhanasy döredildi. Onuň ýurduň ähli welaýatlarynda ýerleşýän serwis merkezleri we Aşgabat şäherinde merkezi diwany bar. Olarda müşderiler üçin tehnikalary abatlamak boýunça hyzmatlar ýola goýlandyr.

«John Deere» kompaniýasy ýerli hünärmenleri taýýarlamak boýunça köp işleri geçirýär. 1993-nji ýyldan bäri 3 müňden gowrak traktor-operatorlary we kombaýnçylar taýýarlanyldy. Şeýle hem kompaniýanyň Ýewropada we ABŞ-da ýerleşýän okuw-taýýarlyk merkezlerinde ýerli hünärmenleriň hünär derejesini ýokarlandyrmak babatynda işler hem geçirilýär.

Kompaniýanyň täze tehnikalary Türkmenistanyň ekin meýdanlarynda sürüm işleri, pagtany takyk ekmek we ösümlikleri goramak üçin himiki serişdeleri pürkmek boýunça synagdan geçirilýär.

Mahlasy, döwlet tarapyndan maliýe taýdan goldanylmagy netijesinde, hususyýetçileriň oba hojalyk tehniki binýadyny döwrebaplaşdyrmak işi döwletimiziň bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmaga, azyk howpsuzlygyny berkitmäge, hususy haryt öndürijileriň önümleriniň möçberini artdyrmak bilen bir hatarda, daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümçilikleri döretmäge, ýokary hilli önümleri çykarmaga gönükdirilen gaýtadan işleýän ulgamy höweslendirmäge, umuman, ýurdumyzyň önümçilik mümkinçiliklerini artdyrmaga gönükdirilen giň möçberli özgertmeleriň esasy ugurlarynyň biri bolup durýar.

Parahat MERETLIÝEW,

Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň baş hünärmeni.

Düýn — 17-nji martda Türkmenistanyň Söwda-senagat edarasynda ýurdumyzyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň sergisiniň hem-de maslahatynyň açylyş dabarasy boldy. Däp bolşy ýaly, milli ykdysadyýetimiziň dürli pudaklarynda iş alyp barýan hususy işewürleri birleşdirýän Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň döredilen gününe gabatlanyp guralýan gözden geçirilişiň açylyş dabarasyna hökümet agzalary, Mejlisiň ýolbaşçylary we deputatlary, Türkmenistanda işleýän diplomatik wekilhanalaryň, ministrlikleriň we edaralaryň, jemgyýetçilik guramalarynyň, ýokary okuw mekdepleriniň hem-de köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekilleri gatnaşdylar.

Hormatly Prezidentimiziň Türkmenistanyň senagatçylarynyň we telekeçileriniň sergisine hem-de birleşmäniň agzalarynyň maslahatyna gatnaşyjylara iberen Gutlagynda ýurdumyzyň ykdysadyýetini ösdürmekde hususy pudagyň ornunyň barha artýandygy aýratyn bellenildi. Döwlete dahylsyz ulgamyň ykdysadyýetde eýeleýän ornunyň barha artdyrylmagy ýurdumyzy 2025-nji ýyla çenli durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynyň esasy ugurlarynyň biri hökmünde kesgitlenilýär. Daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümçilikleriň giňeldilmeginde, ýurdumyzyň eksport kuwwatynyň artdyrylmagynda, bäsdeşlige ukyply önümçiligiň ösdürilmeginde telekeçilige möhüm orun degişlidir. Kiçi we orta telekeçilik innowasion ykdysadyýeti döretmegiň aýrylmaz bölegidir.

Söwda-senagat edarasynyň sergi jaýynda guralan gözden geçirilişde Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň düzümleýin edaralary hem-de welaýat guramalary, hususy kärhanalar we oba hojalygynda, azyk we gaýtadan işleýän senagatda, gurluşykda, gurluşyk serişdelerini we elektrik enjamlaryny öndürmekde, innowasion tehnologiýalarda, şeýle hem, söwdada, syýahatçylykda, bilimde, hyzmatlar ulgamynda, ulag we logistika ulgamlarynda, senetçilikde we beýleki ugurlarda işleýän hususy kärhanalar hem-de hojalyk jemgyýetleri taýýarlan diwarlyklarynda öz önümleridir hyzmatlary bilen tanyşdyrdylar.

Garaşsyz, baky Bitarap Watanymyzda telekeçiligi ösdürmek üçin kanunçylyk binýady berkidilýär we hususy ulgamyň wekillerine giň mümkinçilikler döredilýär. Döwlet Baştutanymyzyň hususy işewürligi hukuk taýdan goramak babatda öňde goýan wezipeleriniň köpüsi «Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesi hakynda» Kanunyň rejelenen görnüşinde öz beýanyny tapýar. Döwlete dahylsyz ulgamyň işini mundan beýläk-de ösdürmek üçin ähli şertleri döretmäge gönükdirilen kanunda Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň ygtyýarlyklary, bu jemgyýetçilik düzüminiň hukuklary we borçlary anyklaşdyrylýar.

Häzirki wagtda türkmen işewürleriniň yhlasy bilen ýurdumyzyň ähli sebitlerinde kiçi we orta telekeçilik ösdürilýär, ykdysadyýetiň esasy ulgamlaryna wekilçilik edýän iri kärhanalar we hojalyk jemgyýetleri giň möçberli döwlet maksatnamalaryny amala aşyrmaga önjeýli goşant goşup, köp sanly raýatlarymyzy iş bilen üpjün edýär. Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň konsepsiýasyny durmuşa geçirmekde hem hususy ulgama möhüm orun degişlidir. Hususy telekeçileriň ýurdumyzyň elektron senagaty we elektrotehnika, gurluşyk we gurluşyk senagaty pudaklarynda, ulag we logistika ulgamynda, himiýa önümçiliginde, obasenagat toplumynda, azyk harytlarynyň we ýeňil senagat önümleriniň önümçiliginde gazanan oňyn netijelerini şöhlelendirýän pawilýonlar we diwarlyklar sergä gatnaşýanlarda uly gyzyklanma döretdi. Bu günki gün milli öndürijileriň öndürýän harytlary we ýerine ýetirýän hyzmatlary hil taýdan häzirki zaman dünýä ülňülerine doly laýyk gelýär. Milli harytlarymyz diňe bir ýurdumyzda uly islegden peýdalanman, eýsem, ýakyn-u-alys ýurtlara eksport edilýär. Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň döredilmeginiň 13 ýyllygyna bagyşlanyp guralan sergide görkezilen önümleriň köpdürliligi, olaryň hil taýdan daşary ýurtlarda öndürilen harytlardan birjik-de kem galmaýanlygy diýseň guwandyryjydyr.

Hormatly Prezidentimiz tarapyndan ýurdumyzyň altyn gaznasyna deňelýän türkmen telekeçileri özleri üçin döredilýän giň şert-mümkinçiliklerden peýdalanyp, ýurdumyzyň bedew batly ösüşlerine saldamly goşant goşýarlar. Milli ykdysadyýetimiziň kuwwatyny has-da pugtalandyrmak hem-de eziz Watanymyzyň mukaddes Garaşsyzlygynyň 30 ýyllyk şanly baýramyny mynasyp toý sowgatlary bilen garşylamak ugrunda ähli yhlas-başarnyklaryny gaýgyrmaýan hususy işewürler Gahryman Arkadagymyzyň adyna tüýs ýürekden hoşallyk sözlerini aýdýarlar.

Ahmet GELDIÝEW,

«Watan».

Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň sergisi we maslahaty

AŞGABAT, 17-nji mart (TDH). Şu gün paýtagtymyzda Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň sergisi we maslahaty öz işine başlady. Olar ýurdumyzyň telekeçileriniň 26 müňe golaýyny birleşdirýän bu iri düzümiň döredilen gününe bagyşlanýar.

Türkmenistanda telekeçilik ulgamyny hemmetaraplaýyn ösdürmek, döwrebap bazar usullaryny giňden ornaşdyrmagyň hasabyna onuň ornuny giňeltmek hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň alyp barýan durmuş-ykdysady syýasatynyň esasy ugurlarynyň biridir. Döwlet Baştutanymyzyň ykdysady strategiýasyna laýyklykda, milli ykdysadyýetimizi senagatlaşdyrmakda hem-de dünýä bazarynda bäsdeşlige ukyply önümleri öndürmekde telekeçilige aýratyn orun berilýär.

Bu barada milli Liderimiziň TSTB-niň sergisine we maslahatyna gatnaşyjylara iberen Gutlag hatynda hem aýdylýar. Döwlet Baştutanymyzyň belleýşi ýaly, şeýle dabaraly çäreleriň geçirilmegi «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda aýratyn many-mazmuna eýe bolýar. Çünki, Berkarar döwletimiziň Garaşsyzlygynyň 30 ýyllygynyň giňden baýram edilýän ýylynda guralýan sergi hususy telekeçiligi ösdürmäge gönükdirilen syýasatyň üstünlikli amala aşyrylýandygyna, ýurdumyzyň telekeçilerine döwlet goldawlarynyň öz miwelerini berýändigine şaýatlyk edýär.

“Biz geljekde hem kiçi, orta we iri telekeçiligi ösdürmäge ileri tutulýan ugurlaryň biri hökmünde garap, bu ugurda döwlet tarapyndan goldaw berilmegini dowam etdireris. Dürli pudaklarda telekeçiligiň mümkinçiliklerini giňden peýdalanmak bilen, raýatlaryň telekeçilik başlangyçlaryny goldap, maýa goýum işjeňligini höweslendireris” diýlip, milli Liderimiziň Gutlagynda aýdylýar.

Döwlet Baştutanymyzyň Gutlagy açylyş dabarasyna gatnaşan hökümet agzalary, Mejlisiň ýolbaşçylary we deputatlary, ministrlikleriň, pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň, jemgyýetçilik guramalarynyň hem-de habar beriş serişdeleriniň wekilleri tarapyndan uly üns bilen diňlenildi.

Häzir öz ykdysadyýetini bazar gatnaşyklarynyň ýörelgeleri esasynda ösdürýän ýurdumyzda halk hojalyk toplumynyň bu ulgamyny netijeli hem-de sazlaşykly ösdürmek üçin amatly hukuk, ykdysady, maliýe we durmuş şertleri döredildi. Munuň şeýledigi salgyt ulgamynyň kämilleşdirilmeginde, eksport-import amallaryny geçirmegiň ýönekeýleşdirilmeginde, ýeňillikli karzlaşdyrmakda öz beýanyny tapýar. Döwlet Baştutanymyz kiçi we orta telekeçiligi goldamak syýasatyny dowam etmek bilen, telekeçiler üçin ýer böleklerini bermegiň düzgünini, karz, gümrük we söwda amallaryny ýeňilleşdirmek barada görkezme berdi. Sebitlerde erkin ykdysady zolaklary döretmegiň işjeňleşdirilmegine uly üns berilýär.

Bu çäreler kiçi we orta telekeçiligi goldamak boýunça 2018 — 2024-nji ýyllar üçin döwlet maksatnamasynyň yzygiderli amala aşyrylmagynyň çäklerinde durmuşa geçirilýär. Bu maksatnama Türkmenistanda telekeçiligi işjeňleşdirmek arkaly ykdysady we durmuş ösüşiniň ýokary depginlerini üpjün etmäge gönükdirilendir.

TSTB-niň döredilen gününden bäri döwlet-hususy telekeçilik gatnaşyklarynyň üstünligine we geljeginiň uludygyna şaýatlyk edýän iri taslamalaryň ençemesi amala aşyryldy. Diňe geçen ýyl hususy ulgamyň wekilleri senagat önümleriniň öndürilýän möçberini 103,5 göterim, oba hojalyk we azyk önümlerini 134 göterim artdyrdylar. Haryt dolanyşygy 103,7 göterim, ilata edilýän hyzmatlar 110,1 göterim ýokarlandy.

Statistika baradaky döwlet komitetiniň maglumatlaryna görä, ykdysadyýetiň hususy ulgamynda ilatyň 50,3 göterimi, döwlet-hususy görnüşdäki kärhanalarda bolsa ilatyň 22 göterimi zähmet çekýär.

Ykdysadyýetiň döwlet bölegini azaltmak boýunça wezipe milli Liderimiziň döwlet eýeçiligini yzygiderli hususylaşdyrmak baradaky umumy strategiýasyna girýär, munuň özi hususy ulgamyň ornuny pugtalandyrmaga ýardam edýär.

Hususy işewürligiň kärhanalary möhüm durmuş wezipesini çözmek bilen, ilatyň iş bilen üpjünçilik meselesini amal edýär. Şunda hususy telekeçilik ulgamynda işleýän zenanlaryň sanynyň umumy mukdarda 54,3 göterime barabardygy bellärliklidir.

Hormatly Prezidentimiziň alyp barýan giň halkara hyzmatdaşlyk syýasaty telekeçilere dünýäniň dürli ýurtlarynyň işewür toparlary, halkara işewürlik düzümleri bilen özara bähbitli gatnaşyklary işjeň ösdürmäge mümkinçilik berýär, bu bolsa ýurdumyzyň dünýäniň ykdysady ulgamyna goşulyşmagyna hem-de hojalygy dolandyrmagyň öňdebaryjy usullaryna geçmäge ýardam edýär. Häzirki wagtda bu maksatlar üçin sanly tehnologiýalar giňden ulanylýar.

Muňa mysal hökmünde ýakynda geçirilen fransuz hususy işewürliginiň wekilleri hem-de TSTB-niň hemişelik hyzmatdaşlarynyň biri — “MEDEF International” assosiasiýasynyň telekeçileri bilen duşuşygy görkezmek bolar. Onuň barşynda işewür hyzmatdaşlygy ösdürmäge bolan isleg tassyklanyldy.

Şu gün Söwda-senagat edarasynyň sergiler merkezinde diňe gazanylan üstünlikler däl-de, eýsem, milli ykdysadyýetimiziň ähli pudaklarynda diýen ýaly işjeňligini görkezýän işewürlik düzümleriň uly mümkinçilikleri bilen tanyşdyryldy. Şunda öňdebaryjy tehnologiýalara üns berlip, olaryň üsti bilen daşary ýurtlardan getirilýän hem-de eksport ugurly önümleriň önümçiligi boýunça wezipeler çözülýär.

Bu ýerde öz diwarlyklaryny sergä gatnaşyjylaryň iki ýüze golaýy, şol sanda paýtagtymyzda hem-de welaýatlarda iri möçberli döwlet taslamalaryny amala aşyrýan TSTB-niň düzümleri, “Rysgal” paýdarlar täjirçilik banky, iri kärhanalar we hojalyk jemgyýetleri görkezýärler.

Ýeri gelende aýtsak, ýurdumyzyň önüm öndürijileriniň diwarlyklaryny bezemekde hem-de öndürýän dürli harytlarynda “Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany” diýlip yglan edilen ýylda bellenilýän şanly seneleriň — eziz Watanymyzyň Garaşsyzlygynyň 30 ýyllygynyň hem-de Aşgabadyň 140 ýyllygynyň nyşanlary giňden ulanylýar.

Obasenagat toplumynda, azyk we gaýtadan işleýän senagatda ýöriteleşdirilen TSTB-niň agzalarynyň alyp barýan işleri sergide giňden beýan edilýär. Bu ulgamyň kärhanalary ýurdumyzyň azyk bolçulygyny berkitmäge mynasyp goşant goşýarlar.

Häzir telekeçiler et, süýt önümleriniň, çagalar iýmitiniň, gök we miwe şireleriniň, şireli suwlaryň, maýoneziň, doňdurmanyň, gaplanan önümleriň, balyk önümleriniň, süýji-kökeleriň dürli görnüşlerini öndürýärler. Oba hojalyk önümlerini öndürijiler bakja, gök we miwe, şol sanda ýurdumyz üçin adaty bolmadyk önümleriň öndürilişini artdyrýarlar.

Türkmen telekeçileri täze suwarymly ýerleri özleşdirmegiň, şol ýerlerde oba hojalyk ekinlerini goşmaça ekmegiň, miweli baglar hem-de üzüm nahallaryny ekmegiň, ýyladyşhana hojalyklarynyň meýdanyny giňeltmegiň hasabyna azyk önümleriniň öndürilişini artdyrmak ugrunda uly tagallalary edýärler. Munuň özi içerki bazary önümler bilen üpjün etmäge hem-de eksport amallaryny artdyrmaga mümkinçilik berýär.

Hususy oba hojalyk önüm öndürijileri umumy meýdany 356 gektardan gowrak bolan ýyladyşhana hojalyklarynyň 100-den gowragyny gurdular. Hojalyklaryň köpüsi döwrebap ýokary tehnologiýaly enjamlary hem-de ekinlere ideg etmegiň innowasion usullaryny peýdalanmak bilen tutuş ýylyň dowamynda gök önüm ýetişdirýärler.

Sergä gatnaşyjylaryň hatarynda iri oba hojalyk kärhanalary, döwrebap ýyladyşhana hojalyklary, guşçulyk, maldarçylyk, balykçylyk, gök-bakja önümleri we miweleri gaýtadan işleýän önümçilik toplumlary bar. Şolaryň hatarynda “Nurly meýdan” daýhan hojalygy ýurdumyzda ilkinji gezek inkubasiýa guşçulygy boýunça taslamany durmuşa geçirdi. Bu taslama broýler towuk etini we ýumurtgany senagat önümçiligine çykarmaga mümkinçilik berip, ulgamda ulanylýan tehnologiýany peýdalanmaga kömek edýär. Bu hojalyk Balkan welaýatynyň Bereket etrabynda ozal ýurdumyzyň çäklerinden daşarda satyn alynýan mallar üçin iýmleriň önümçiligini özleşdirdi.

Balygy köpeltmek we gaýtadan işleýän “Hazar balyk” toplumy, “Ajaýyp ussat halal önümleri”, “Ak toprak” kärhanalary, “Hoş zaman” guşçulyk toplumy, “Bereketli”, “Altyn hilal”, “Toý zaman” hojalyk jemgyýetleri we beýlekiler azyk önümleriniň dürli görnüşlerini öndürmekde we öňdebaryjy dünýä tejribesini ulanmagyň oňyn netijelerini görkezýärler.

Her ýyl geçirilýän sergä — TSTB-niň ähli agzalary üçin möhüm hasabat çäresine gabatlanyp, täze önümleriň tanyşdyrylyş dabarasy geçirilýär. Ine, bu sergide hem şeýle boldy. “Owadan ülke” zawodynda çykarylýan “Nur” söwda nyşanly önümleriň hatarynda souslaryň täze görnüşleriniň üçüsi — peýnir, sarymsak we kömelek souslary, gawundan ýasalan dürli önümler (gawun şerbedi, marinada ýatyrylan gawun, gawun mürepbesi) peýda boldy. Ýakyn wagtda satuwda süýji-köke öndürijiler üçin pýure peýda bolar. Olar hem sergide süýji önümleriň dürli görnüşlerini görkezýärler. Mälim bolşy ýaly, “Hasar”, “Misgär”, “Duýgy” kärhanalarynyň we beýlekileriň önümleri ýurdumyzyň çäklerinden daşarda hem tanalýar. Şeýle hem bu ýerde çörek we çörek önümleriniň baýramçylyk görnüşinde bezelen görnüşleri görkezilýär.

Sergide “Aýaz baba”, “Elin”, “Gönezlik”, “Täze aý önümleri”, “Ýüpek ýoly gurluşyk”, “Ýaşyl ýaýla” hojalyk jemgyýetleriniň, “Şawat” paýdarlar jemgyýetiniň we beýleki önüm öndürijileriň dürli süýt önümleri görkezilýär. “Erteki”, “Täze aý” söwda nyşanly doňdurmalaryň görnüşleri ýylsaýyn artyp, olar hem eksport ugurly haryda öwrüldi.

“Akdaş miwe içgileri”, “Berk akar”, “Ýakymly kümüş suwy”, “Biýat”, “Döwür gurluşyk”, “Çäksiz lezzet”, “Mahmal zip” hojalyk jemgyýetleri we beýlekiler tebigy gök we miwe suwlarynyň, şireleriň we içgileriň, arassa agyz suwunyň dürli görnüşlerini görkezýärler.

“Parahat” hususy kärhanasynyň diwarlygynda ýerli çig malyň esasynda öndürilýän, emeli goşundylary bolmadyk çagalar iýmitiniň — gök we miwe pýuresiniň dürli görnüşlerini görmek bolýar. Kärhananyň diwarlygynda ýurdumyzda giňden tanalýan hem-de eksport ugurly önümler — “Joş”, “Eçil” şire suwlary, “ÖZI” nyşanly içgiler, sowuk çaý, dürli goýultmalar hem-de ýerli çig maldan şireli suwlary öndürmek üçin goşundylar, saklaýyş möhleti dowamly bolan süýt we süýt önümleri görkezilýär. Täze önümleriň hatarynda “Däp” söwda nyşanly içilýän ýogurtlar hem bar.

“Parahat” hususy kärhanasy ýurdumyzda ilkinji bolup, şol önümleriň ençemesini öndürdi, kärhananyň zawodlarynyň bolsa sebitde deňi-taýy ýok.

Telekeçiler sergä gelenleri ýyladyşhana enjamlarynda ulanylýan döwrebap tehnologiýalar hem-de ekologiýa babatda geçirilýän işler bilen tanyşdyrýarlar.

Häzirki wagtda oba hojalyk işewürliginiň gök ekerançylyk, bagçylyk we gülçülik ýaly ugurlary işjeň ösdürilýär. “Ter”, “Ýigit”, “Ter önüm” hojalyk jemgyýetleriniň, “Has”, “Ýakyn dost” kärhanalarynyň, “Parasatly” daýhan hojalygynyň we beýlekileriň ekologiýa taýdan arassa we özüne çekiji önümleri munuň subutnamasydyr.

Ýurdumyzyň kärhanalarynyň mynasyp bolan ISO we NASSR halkara güwänamalary olaryň çykarýan azyk önümleriniň ýokary hiline we ekologiýa taýdan howpsuzlygyna şaýatlyk edýär. Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň başlangyjy bilen döredilen “Hil standart” hojalyk jemgyýeti azyk önümleriniň howpsuzlygynyň goragynda durup, ýurdumyzda azyk önümleriniň howpsuzlygyny seljermek boýunça ilkinji barlaghana merkezidir. Bu düzümiň azyk önümlerini seljerme babatda ygtyýarlylygy standart boýunça ISO/IEC17025:2017 halkara akkreditasiýasy bilen tassyklanyldy.

Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasyny durmuşa geçirmekdäki mümkinçilikleri bilen tanyşdyryş serginiň esasy çäreleriniň biri boldy.

Döwlet Baştutanymyz Gurbanguly Berdimuhamedow işewürler birleşmesiniň öňünde internet arkaly söwdalaşyklaryň möçberini artdyrmak, ýurdumyzyň içinde elektron söwdasy üçin öz meýdançalarymyzy döretmek, Diýarymyzda öndürilýän harytlaryň halkara giňişlikdäki mahabatyny güýçlendirmek bilen baglanyşykly möhüm wezipeleri goýdy.

Mälim bolşy ýaly, söwda we hyzmatlar ulgamynda işleýän hususy kompaniýalar internet söwdasynyň gerimini giňeldýärler, ykjam elektron goşundylary döredýärler, şonuň ýaly-da, öndürilýän harytlary ara daşlykdan ýerlemek üçin meşhur internet meýdançalarynyň mümkinçiliklerinden barha köp peýdalanýarlar. Şunuň bilen baglylykda, “Kerweniň” soňky taslamalarynyň birini mysal hökmünde bellemek bolar. Senagatçylar we telekeçiler birleşmesi hem-de “Türkmen-Tranzit” kompaniýasy bilelikde ony durmuşa geçirmäge girişdiler. Ol önüm öndürijileriň we alyjylaryň arasyndaky hyzmatdaşlygy ýönekeýleşdirýän elektron onlaýn söwda binýadydyr. Taslama ýurdumyza daşary ýurt maýa goýumlarynyň çekilişini üpjün etmäge, söwdany awtomatlaşdyrmaga, söwda dolanyşygynyň mukdaryny hem-de býujete salgytlaryň gelip gowuşmagyny artdyrmaga gönükdirilendir.

Telekeçiler döwlet Baştutanymyz tarapyndan öňe sürlen elektron senagaty döretmek hem-de ösdürmek boýunça maksatnamany durmuşa geçirmäge işjeň goşulyşdylar. Şunda ýokary netijeli ekologiýa taýdan arassa önümçilige, ähli pudaklarda sanly ulgamy hem-de tehnologiýa täzeliklerini ornaşdyrmaga uly üns berilýär.

Sergide ýurdumyzyň daşary ýurtlarda öndürilýän önümlerden asla kem durmaýan hem-de alyjylaryň arasynda uly islegden peýdalanýan durmuş tehnikasyny — gaz hem-de elektrik plitalaryny, howur peçlerini, mikrotolkunly peçleri, smart-telewizorlary öndürijileriň diwarlyklary ünsüňi özüne çekýär.

Häzirki zaman senagat we elektron önümleriniň dürli görnüşlerini öndürýän “Aýdyň gijeler” hojalyk jemgyýetiniň diwarlyklary bu ýere gelýänleriň ünsüni bada-bat özüne çekýär. Hojalyk jemgyýeti 2017-nji ýylda energiýa tygşytlaýjy, ekologiýa taýdan arassa, 3 W-dan 96 W-a çenli LED çyralaryny, awtoulag ýollaryny yşyklandyrmak üçin ýokary woltly alýumin prožektorlary öndürip başlady, şonuň ýaly-da, her ýyl 1-nji synpa gelýän çagalara gowşurylýan okuw kompýuterleriniň önümçiligini ýola goýdy.

“Aýdyň gijeler” hojalyk jemgyýetiniň hem-de Senagat we gurluşyk önümçiligi ministrliginiň işjeň gatnaşmagynda döredilen bilelikdäki kärhananyň — ýurdumyzyň elektron senagatynyň ilkinji kärhanasynyň tejribesi çuň mana eýedir, sebäbi, ol döwletiň hem-de hususyýetçileriň ýokary derejedäki hyzmatdaşlygynyň mysalydyr.

Bu hojalyk jemgyýetiniň önümleriniň görnüşleriniň sany yzygiderli artýar we iki simkartly öýjükli telefonlary, smartfonlary, dürli görnüşli monobloklary, smart-telewizorlary, split-kondisionerleri, internet ulgamyny paýlaýjylary — routerleri, şonuň ýaly-da, suwy sowatmaga hem-de gyzdyrmaga niýetlenen kulerleri öz içine alýar.

Kompaniýa tarapyndan öndürilýän suwuk-kristal ekranly, 32 we 42 dýuým ölçegli “Tolkun”, 55 dýuýmly “Zemin” telewizorlary degişli iň gowy dünýä nusgalary bilen bäsdeşlige ukyplydyr. Geçen ýyl kärhana internet ulgamynda resmi saýt arkaly olary ýerläp başlady.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň belleýşi ýaly, daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleriň ýurdumyzda öndürilmegi diňe bir importuň möçberini azaltmaga mümkinçilik bermän, eýsem, ilaty uly isleg bildirilýän harytlar bilen elýeterli bahalardan üpjün etmäge mümkinçilik berer.

Sergä gelenler “Türkmen ýyldyzy” kärhanasynyň işi bilen tanşyp bilýärler. Ol beketleri, elektrik hereketlendirijileri, generatorlary hem-de transformatorlary gurnamak, ýeňil we düýpli bejermek, elektrik enjamlarynyň ähli görnüşlerini synagdan geçirmek boýunça öz mümkinçiliklerini görkezýär.

Däp bolşy ýaly, sergide gurluşyk ulgamyndaky telekeçileriň işleri hem görkezilýär. Hususy kompaniýalara döwlet maksatnamalarynyň çäklerindäki, şol sanda Aşgabady abadanlaşdyrmak bilen baglanyşykly iri buýurmalary ýerine ýetirmek ynanylýar. TSTB-niň agzalary ýaşaýyş jaýlarynyň tutuş tapgyrlaryny, kottej toplumlaryny, seýilgäh zolaklaryny, dolandyryş-işewürlik etraplaryny, paýtagtymyzyň giň möçberli düzüm desgalaryny gurýarlar.

Diňe 2020-nji ýylda ýurdumyzda amala aşyrylýan maksatnamalaryň çäklerinde Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzalary tarapyndan Aşgabatda hem-de sebitlerde önümçilik we durmuş maksatly desgalaryň 44-siniň gurluşygy tamamlandy, önümçilikleriň birnäçesi işe girizildi.

Örän iri döwlet buýurmalarynyň hatarynda Aşgabat — Türkmenabat awtobanynyň, Ahal welaýatynyň täze döwrebap edara ediş merkeziniň gurluşygyny, Aşgabat-sitiniň desgalaryny hem-de paýtagtymyzy gurmagyň nobatdaky 17-nji tapgyryny görkezmek bolar.

Ulag-logistika kompaniýalary hem sergide öz gazananlaryny hem-de mümkinçiliklerini görkezýärler. Bu ulgamda giň möçberli halkara taslamalaryny durmuşa geçirmek bilen baglylykda olaryň işleri aýratyn ähmiýete eýe bolar.

Sergi merkeziniň meýdançasynda ýurdumyzda telekeçiligi ösdürmegiň ileri tutulýan ugurlarynyň biriniň — daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleri öndürýän senagat ugurly kärhanalaryň döredilişi bilen tanşyp bolýar. Bu döwlet Baştutanymyzyň 2020 — 2023-nji ýyllarda senagat hem-de önümçilik desgalarynyň birnäçesini gurmak baradaky Karary bilen baglylykda aýratyn möhüm ähmiýete eýedir. Serginiň çäklerinde bu ugur boýunça 60-dan gowrak kärhananyň işleýändigini bellemek gerek.

TSTB-niň agzalaryna iň döwrebap tehnologiýalary ulanmak arkaly gazylyp alynýan ýerasty baýlyklary işläp bejermek boýunça taslamalar ynanyldy.

Sergä gelenler telekeçileriň gurluşyk serişdeleriniň önümçiligine goşýan goşantlary hakynda hem maglumat alyp bilerler. Mundan birnäçe ýyl ozal hem gurluşyk serişdeleriniň bazarynda import önümleri agdyklyk edýärdi. Häzir telekeçilik pudagynyň depginli ösdürilmegi netijesinde, ýagdaý düýpli özgerdi. Mundan başga-da, ýerli we daşary ýurtly kompaniýalar Türkmenistanda öndürilen gurluşyk serişdelerini barha köp saýlaýarlar. Sebäbi olar daşary ýurtlardan getirilýän önümlerden hili boýunça birjik-de pes däldir hem-de bahasy elýeterlidir.

Ýurdumyzyň gurluşyk senagatynyň ösüşi köp babatda TSTB-niň sergilerine yzygiderli gatnaşýan “Derýaplastik” hojalyk jemgyýetiniň işi bilen baglydyr. Onuň kärhanalarynda diňe bir ýurdumyzda däl, eýsem, daşary ýurtlarda hem isleg bildirilýän ýokary hilli importyň ýerini tutýan önümleriň 1500-den gowrak görnüşi öndürilýär. Şolaryň hatarynda turbalaryň ýüzlerçe görnüşi, kabeller, asma petikler, penjirelerdir gapylar üçin profiller, jemagat hojalygynda hem-de gurluşykda giňden ulanylýan polietilenden, polipropilenden we poliwinilhloridden öndürilen beýleki önümler bar. Mundan başga-da, kärhana “Derýakeramika” söwda nyşany bilen ýokary hili, görnüşleriniň köpdürlüligi, döwrebap bezegi bilen tapawutlanýan kafel plitalaryny hem-de santehnik faýans önümlerini görkezýär. Söwda-senagat edarasynyň sergi merkeziniň meýdançasynda täze görkezilýän önümleriň sanawynda dürli göwrümli suw gyzdyryjylar, ýyladyş ulgamy üçin alýumin radiatorlar bar.

“Çaly” hususy kärhanasy innowasion tehnologiýalar boýunça öndürilen gurluşyk serişdeleriniň giň toplumyny görkezýär. Penopolistiroldan önüm öndürmekde tanalýan “Ak hünji” kärhanasy öz önümleriniň giň toplumyny hödürleýär.

Senagat ulgamynda gazananlaryny, keramiki plitalary, bazalt süýümini, turbalary, kerpiç, demirbeton gurnamalaryny, gidroizolýasiýa serişdelerini, ýuwlan çägäni, penopolistiroly, keramziti, emulsiýalarydyr boýaglary, elektrik kabelleri hem-de şlanglary, ýol jähek daşlaryny we kafelleri, gury gurluşyk garyndylaryny, ýag, howa süzgüçlerini, akumulýatorlary we beýlekileri öndürýän kärhanalar hem görkezdi. Bu ugurda öz önümlerini görkezýänleriň hatarynda “Ak gaýa” hojalyk jemgyýeti, “Ak ýaýla”, “Saka” kärhanalary bar.

Türkmenistanyň tebigy gorlarynyň esasynda ösdürilýän himiýa önümçiligi bilen meşgullanýanlaryň sany hem artýar. Durmuş himiýa önümlerini mahabatlandyrýan diwarlyklar hem ünsüňi özüne çekýär. “Şatumar”, “Täç hil”, “Argyş” we beýleki köp sanly hususy kärhanalar ýurdumyzyň sintetiki ýuwujy hem-de zyýansyzlandyryjy serişdeleriniň, kosmetika we parfýumeriýa önümleriniň bazaryna çykarýan täze önümlerini görkezdiler.

Telekeçilik mümkinçilikleriniň bu gezekki gözden geçirilişiniň esasy maksatlarynyň biri geljegi uly taslamalary durmuşa geçirmek üçin maýa goýumlaryny çekmekden ybaratdyr. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow bu meselä uly üns berýär. Himiýa pudagynda suwuklandyrylan gaz, tebigy gazdan karbamid we ammiak, grafitden elektrod öndürmek boýunça kärhanalar şolara degişlidir.

Sergä gatnaşýanlaryň ençemesi halkyň sarp edýän harytlarynyň öndürilişini artdyrmakda hususy pudagyň mümkinçiliklerini görkezýärler. Şolaryň hatarynda döwrebap egin-eşikleri, aýakgaplary hem-de uly islegden peýdalanýan önümleri öndürýän dokmaçylary hem-de aýakgapçylary — “Röwşen”, “Batly gadam”, “Lagly merjen”, «Polat dokma we söwda” kärhanalaryny, “Bäşim Gandym” hojalyk jemgyýetini görkezmek bolar.

Aşgabadyň “Abadanhaly” haly kärhanasynyň işini senagat pudagynda ýetilen sepgit hökmünde görkezmek bolar. Kärhana sergide dürli görnüşli halylary we özboluşly reňklere beslenen palaslary hödürleýär. Önümleriniň ep-esli bölegi ýerli çig malyň esasynda polipropilen süýüminden öndürilýän bu döwrebap kärhananyň harytlary diňe bir ýurdumyzda däl, eýsem, daşary ýurtlarda hem uly islegden peýdalanýar.

Telekeçiler halyçylyk pudagyny mundan beýläk-de ösdürmegi göz öňünde tutýarlar. Häzirki wagtda täze haly önümçilikleri döredilýär, içerki we daşarky bazarlarda haly önümleriniň ýerlemegiň möçberleri artdyrylýar. Şunuň bilen baglylykda, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow halylaryň, haly we sowgatlyk önümleriniň elektron söwdalaryny ýola goýmak hem-de şu maksatlar bilen sanly ulgamy ornaşdyrmak boýunça degişli işleriň geçirilmeginiň zerurdygyny belleýär.

Mebel toplumynyň “Çigildem”, “Abraýly önüm”, “Durmuş dowamy”, “Belent akaba”, “Agaýana” kärhanalary öz gazananlary hem-de mümkinçilikleri bilen tanyşdyrýarlar.

Bilim taslamalarynyň onlarçasyny durmuşa geçirýän Telekeçilik mekdebi, dürli okuwlary, şol sanda daşary ýurt dillerini öwrenmek hem-de kompýuter sowatlylygy boýunça okuwlary guraýan “Päk nesil” hem-de “Dalçyn” ýaly hususy merkezleri serginiň meýdançalarynda TSTB-niň agzalarynyň bilim babatdaky mümkinçiliklerini beýan edýärler.

Telekeçiler hyzmat ediş hem-de söwda ulgamlaryny ösdürmekde maýa goýumlaryny gönükdirýärler, ilata durmuş, mahabat hem-de neşirýat hyzmatlarynyň giň görnüşini hödürleýärler. “Toý mekany hyzmat”, “Nurly çyrag”, “Altyn toý mekany”, “Iki bürgüt”, “MB” restoran” hojalyk jemgyýetleri, “Maýam” himiki arassalaýyş hyzmatlar kärhanasy, “Mahabatly ýollar” hususy kärhanasy we beýlekiler öz hyzmatlaryny beýan edýärler.

“Asman” modalar öýüniň önümleri sergä gelenler üçin ajaýyp sowgat boldy. Onda “Asman gülleri” bahar-tomus toplumynyň gaýtalanmajak görnüşleriniň 38-si görkezildi. Milli äheňdäki zenan lybaslaryny döretmek bu modalar öýüniň esasy iş ugrudyr.

Halk senetçiligi, amaly-haşam sungaty bilen meşgullanýan türkmen işewürleriniň işleri milli medeni mirasymyzy wagyz etmäge ýardam berýär. Sergide ajaýyp halylar, zergärleriň, keşdeçileriň täsin işleri bilen tanşyp bolýar. Şu ýerde milli äheňde ýerine ýetirilen, şol sanda taryhy ýerleri, paýtagtymyz, Aşgabadyň 140 ýyllygyna bagyşlanan gözel künjekleri şekillendirilen sowgatlyk önümleri hem görkezilýär.

Günüň ikinji ýarymynda Senagatçylar we telekeçiler birleşmesinde geçirilen maslahatda esasy döwlet maksatnamalary, ilkinji nobatda, ýurdumyzy 2019 — 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň maksatnamasynda kesgitlenen wezipeler bilen baglylykda, ýurdumyzyň işewürler birleşmesiniň ýeten sepgitleridir maksatlary ara alnyp maslahatlaşyldy.

Maslahatyň çäklerinde TSTB-niň dürli ugurlar boýunça işi hakyndaky çykyşlar diňlenildi, hormatly Prezidentimiziň hususy pudagyň öňünde goýan wezipelerini durmuşa geçirmek — şol sanda iri döwlet buýurmalaryny ýerine ýetirmek hem-de maýa goýum taslamalary, beýleki möhüm meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy.

Türkmen harytlaryny dünýä bazarlaryna çykarmak, sanly tehnologiýalary ornaşdyrmak boýunça görülýän çäreler barada hem aýdyldy.

Ýygnananlar hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow tarapyndan berilýän goldawyň, döwletiň hususy telekeçiligi ösdürmek üçin döredýän amatly şertleriniň türkmen telekeçilerine geljege ynam bilen garamaga, ata Watanymyzyň ykdysady kuwwatyny pugtalandyrmagyň, mähriban halkymyzyň abadançylygyny ýokarlandyrmagyň bähbidine tutanýerli zähmet çekmäge ruhlandyrýandygyny nygtadylar.

Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň sergisi bu gün Diýarymyzyň milli ykdysadyýetiniň Garaşsyzlyk ýyllarynda ýeten belent sepgitlerinde döwlete degişli däl pudakda durmuşa geçirilýän ägirt uly işleriň aýdyň beýanydyr. Bu iri jemgyýetçilik guramasynyň döredilmegi hem-de ýurdumyzyň işewürler birleşmesine döwlet tarapyndan aýdyň maksada gönükdirilen kömegiň berilmegi hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň alyp barýan beýik işleri bilen gönüden-göni baglanyşyklydyr hem-de milli Liderimiziň ykdysady syýasatynyň üstünlikli durmuşa geçirilýändiginiň subutnamasydyr.

Telekeçiligiň gazananlarynyň sergisiniň ýurdumyzda şanly seneleriň — mukaddes Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllygynyň, ak mermerli paýtagtymyzyň 140 ýyllygynyň toýlanylýan ýylynda geçirilýändigi üçin aýratyn ähmiýete eýe bolýar.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe milli Liderimiziň taýsyz tagallalary netijesinde, Garaşsyz, Bitarap Türkmenistan dünýäniň iň durnukly ösýän döwletleriniň hatarynda ornuny pugtalandyrýar. Bu ugurda belent sepgitlere ýetilmeginde ykdysadyýetiň hususy ulgamynda amala aşyrylýan özgertmelerden ruhlanyp zähmet çekýän telekeçileriň hem mynasyp goşandy bar.

Bu gün milli ykdysadyýetimiziň bäsdeşlige ukyplylygyny ösdürmäge hem-de halkymyzyň abadançylygynyň ýokary derejesini üpjün etmäge hususy işewürleriň giňden gatnaşmagyna mümkinçilik berýän binýat, degişli düzümler kemala getirildi.

Döwlet Baştutanymyz ýurdumyzyň öňe ilerlemeginde ykdysadyýetiň hususy pudagynyň uly kuwwata eýedigini yzygiderli nygtaýar. Serginiň baş maksady kiçi we orta telekeçiligi ösdürmekdäki üstünlikleri hem-de mümkinçilikleri, düýpli özgertmeleri, onuň innowasion binýadyny, esasy zat bolsa, döwletiň we hususy bölegiň hyzmatdaşlygynyň netijeliligini açyp görkezmekden ybaratdyr. Şol hyzmatdaşlygyň özeninde bolsa eziz Diýarymyzy mundan beýläk-de gülledip ösdürmek wezipesi durýar.

Ertir sergi öz işini dowam eder. Onuň çäklerinde TSTB-niň dürli ugurlar boýunça “Ýylyň iň gowy telekeçisi” atly bäsleşiginiň jemleri jemleniler.

Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly BERDIMUHAMEDOW:
— Biz öz milli telekeçilerimiziň alyp barýan giň gerimli işlerine guwanmaga haklydyrys.
Hormatly Prezidentimiz döwletimiziň binýatlaýyn esaslaryny mundan beýläk-de pugtalandyrmagy, onuň halkara abraýyny ýokarlandyrmagy, eksport kuwwatyny düýpli artdyrmagy hem-de bu ugurda hususy başlangyçlary goldamagy ösüşleriň ileri tutulýan ugurlary hökmünde kesgitleýär. Şonuň netijesinde, türkmen kärhanalary daşary ýurtlardan getirilýän önümleriň ornuny tutup biljek önümleri öndürmek, olaryň bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmak üçin giň mümkinçiliklere eýe bolýarlar.
Ýurdumyzda amala aşyrylýan ykdysady özgertmeleriň çäklerinde kiçi we orta telekeçiligi ösdürmäge aýratyn üns berilýär. Hususyýetçiligiň goldanylmagy durnukly ösüşi gazanmakda örän ähmiýetlidir. Munuň özi hususy pudagyň önümçiligi çeýe dolandyrmak, ykdysadyýetiň pudaklaýyn düzümini düýpli diwersifikasiýalaşdyrmak, täze tehnologiýalary we ylmyň gazananlaryny önümçilige ornaşdyrmak ýaly häsiýetleri bilen baglydyr. Mundan başga-da kiçi we orta telekeçiligiň wezipelerine täze iş orunlaryny döretmek, ykdysadyýetiň salgyt binýadyny giňeltmek, sebitleriň jemi öndüren önüminiň möçberini artdyrmak, importy çalyşýan we eksporta gönükdirilen önümçilikleri döretmek ýaly wajyp ugurlar degişlidir.
Döwlet bilen hususy pudagyň arasyndaky hyzmatdaşlyk dünýäde döreýän maliýe-ykdysady ýagdaýlaryň ýurduň ykdysady ösüşine oňaýsyz täsirini peseltmek babatda hem oňyn netije berýär. Gahryman Arkadagymyz telekeçiligi işjeňleşdirmek hem-de ýurdumyzyň senagat taýdan bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmak maksady bilen, hususy başlangyçlary höweslendirmegiň, bu ugurda innowasion tehnologiýalary netijeli ulanmagyň zerurdygyny nygtaýar. Özümizde öndürip biljek harytlarymyzy daşary ýurtlardan getirmegi bes etmegiň zerurdygyny, bu çäreleriň, ilki bilen, täze iş ýerlerini döretmäge, telekeçileriň we raýatlaryň iş orunlaryny saklap galmaga gönükdirilmelidigini öňe sürýär.
Hormatly Prezidentimiziň başlangyjy bilen, 2008-nji ýylyň 17-nji martynda Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň döredilmegi we 2019-njy ýylyň oktýabrynda «Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesi hakynda (rejelenen görnüşi)» Türkmenistanyň Kanunynyň kabul edilmegi bilen, guramanyň işiniň hukuk, guramaçylyk, ykdysady esaslarynyň kesgitlenmegi telekeçiligi ösdürmekde möhüm ädim boldy. Häzirki döwürde birleşmäniň 26 müňe barabar agzasy bolup, ol ýurdumyzyň iri jemgyýetçilik guramalarynyň biridir.
Senagatçylyk we telekeçilik işjeňliginiň ösmegine, döwletiň çäginde, şonuň ýaly-da, halkara derejede özara bähbitli ykdysady gatnaşyklaryň ýola goýulmagyna ýardam berýän ykdysady syýasaty amala aşyrmakda onuň agzalarynyň tagallalaryny jebisleşdirmek we utgaşdyrmak birleşmäniň esasy maksatlarydyr. Şeýle düzümli wezipeleriň hatarynda Türkmenistanda telekeçilik başlangyçlarynyň durmuşa geçirilmegi üçin amatly hukuk, ykdysady we durmuş şertleriniň döredilmegine, agrosenagat toplumynda telekeçiligiň ösmegine ýardam bermek, ýurdumyzda syýahatçylyk ulgamynda iş alyp barýan telekeçiligiň subýektlerini jebisleşdirmek, olaryň işini utgaşdyrmak, bu ugurdaky halkara hyzmatdaşlygyň ösdürilmegine gatnaşmak we beýlekiler bar.
Milli Liderimiz Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň 2020-nji ýylyň 25-nji sentýabrynda geçirilen mejlisinde Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň gysga wagtyň içinde daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleri öndürýän kiçi, orta we iri kärhanalary gurmagyň maksatnamasyny yzygiderli seljerip, kämilleşdirip, bu işleri Ministrler Kabineti bilen bilelikde alyp barmagyň maksadalaýyk boljakdygyny belledi. Bu maksatnamanyň amala aşyrylmagy täze iş orunlaryny döretmäge, häzirki iş ýerlerini saklap galmaga mümkinçilik berer. Garaşsyzlyk ýyllarynda, ylaýta-da, Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe ýurdumyzda kiçi we orta telekeçiligi döwlet tarapyndan goldamagyň maksatnamalary kabul edildi we şunuň bilen bagly täze maksatnamalary düzmek boýunça işler hem alnyp barylýar.
«Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda hususy gurluşyk kärhanalarynyň gurup, ulanmaga berýän desgalarydyr binalary hem giň möçberli gurluşyk maksatnamasynyň üstünlikli durmuşa geçirilýändigine şaýatlyk edýär. Şu ýylda desgalaryň onlarçasyny ulanmaga bermek göz öňüne tutulyp, olaryň ençemesinde birleşmäniň agzalary buýrujy bolup çykyş edýär.
Hormatly Prezidentimiz häzirki wagtda hususy pudagyň kärhanalaryna iň iri we örän jogapkärli, ykdysady ähmiýetli taslamalary amala aşyrmagy ynanýar. Aşgabat — Türkmenabat awtobany, Ahal welaýatynyň täze döwrebap edara ediş merkezi sebitde amala aşyrylýan has iri taslamalardyr.
Ýurdumyzda dünýä ölçeglerine laýyk gelýän ýollaryň we köprüleriň gurulmagy ulag-logistika mümkinçiliklerini ýokarlandyrmak babatda iňňän wajypdyr. Aşgabat — Türkmenabat awtobany döwrüň ýokary talaplaryna laýyk geler, ol halkara üstaşyr ulag düzümini giňelder, goňşy ýurtlaryň arasynda haryt dolanyşygynyň amala aşyrylmagyna giň şertleri döreder. Ýokary tizlikli halkara ýol goňşy ýurtlara, olaryň üsti bilen Aziýa — Ýuwaş umman sebitine çenli köpugurly ulag ýollaryna birikmäge mümkinçilik berer.
Ýurdumyzyň oba hojalygyny ösdürmekde, ekologiýa taýdan arassa önümleri öndürmekde, olary gaýtadan işlemekde hem-de bu ugurda ýurdumyzyň eksport kuwwatyny artdyrmakda TSTB-niň agzalary giň gerimli işleri durmuşa geçirýärler.
Milli Liderimiziň «Telekeçi fiziki we ýuridik şahslaryň satyn alýan oba hojalyk tehnikalarynyň we enjamlarynyň bahalaryny maliýeleşdirmek hakynda» Karara gol çekmegi pudagyň maddy-enjamlaýyn binýadyny berkitmäge giň mümkinçilik döretdi. Oňa laýyklykda, oba hojalygynda iş alyp barýan hususyýetçileriň ýüzlerçesi ýeňillikli şertler esasynda «John Deere» kompaniýasynyň iň kämil tehnikalarynyň eýeleri boldular.
Hususyýetçiler söwda we hyzmatlar ulgamyna sanly tehnologiýalary yzygiderli ornaşdyrmakda-da görelde görkezýärler. Soňky ýyllarda birnäçe internet-söwda sahypalarynyň açylmagy, ilata eltip bermek hyzmatynyň ýola goýulmagy döwrebap amatlyklary üpjün edýär. Şulardan görnüşi ýaly, türkmen telekeçileri Türkmenistanyň Garaşsyzlygynyň şanly 30 ýyllyk toýuna mynasyp sowgatly barýarlar. «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda hususyýetçilikde gazanylýan üstünlikler biri-birine ulaşyp, türkmen telekeçileriniň Gahryman Arkadagymyzyň ynamyny ödemek ugrunda ukyp-başarnyklaryny, yhlasly zähmetlerini gaýgyrmaýandyklaryna şaýatlyk edýär.
Şu gün, 17-nji martda Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň döredilmegine 13 ýyl bolýar. Şu mynasybetli ýurdumyzyň senagatçylarynyň we telekeçileriniň 17-18-nji martda geçiriljek sergisiniň hem-de Birleşmäniň agzalarynyň maslahatynyň netijeleri hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda, kömek-goldawlary netijesinde, hususy pudagyň depginli ösüşlere beslenýändigine doly şaýatlyk eder. Her ýyl geçirilmegi däbe öwrülen sergide senagat, oba hojalygy, gurluşyk hem-de gurluşyk serişdeleri, gaýtadan işleýän we azyk senagaty, ulag, logistika, syýahatçylyk, bilim, söwda hem-de hyzmatlar, maglumat-kommunikasiýa tehnologiýalary ýaly ugurlarda ýöriteleşen hususy kärhanalar öz gazanan üstünlikleri bilen çykyş ederler.
Döwlet Baştutanymyzyň «Telekeçileriň alyp barýan işleri Türkmenistanyň ählumumy ykdysady ulgama goşulyşmagyna ýardam etmelidir hem-de işleriň öňdebaryjy usullaryndan ugur almalydyr, şol sebäpli hem döwletimiz geljekde-de kiçi we orta telekeçiligi işjeň goldar, milli ykdysadyýetimizde onuň ornunyň giňeldilmegine ýardam berer» diýen sözleri bizi täze üstünliklere ruhlandyrýar.
Ýurdumyzda telekeçiligiň pajarlap ösmegi babatda döredip berýän şertleri üçin milli Liderimize sagbolsun aýdýarys. Gahryman Arkadagymyzyň jany sag, belent başy aman bolsun! Bütin dünýäde parahatçylygyň we abadançylygyň berkarar bolmagy ugrunda alyp barýan dünýä nusgalyk işleri hemişe uly rowaçlyklara beslensin!
Saparmyrat OWGANOW,
Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler partiýasynyň başlygy, Mejlisiň deputaty.